گزارش محرمانه وزارت خارجه آمریکا: به همکاری هسته‌ای با ایران علاقه‌مندیم
مجموعه اسناد مذاکرات اتمی ایران و آمریکا- ۳
محرمانه
مه ۱۹۷۵
گزارش وزارت امور خارجه
همکاری هسته‌ای صلح‌آمیز
پس‌زمینه
ما در حال مذاکره به‌قصد رسیدن به توافقنامه‌ای برای همکاری هسته‌ای صلح‌آمیز با ایران هستیم. اگر این مذاکرات با موفقیت همراه باشد، ایران اشاره کرده که تمایل دارد هشت رآکتور هسته‌ای از امریکا بخرد که بنا به تخمین درآمدش برای ایالات متحده حدود ۶/۴ میلیارد دلار خواهد بود، و سرمایه‌گذاری کلانی خواهد کرد ــ به ارزش تخمینی حدود یک میلیارد دلار ــ برای ساخت یک مرکز خصوصی تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در ایالات متحده.
ادامهٔ مذاکرات برای رسیدن به توافقنامه در ۲۶ و ۲۷ آوریل در تهران انجام شد. این مذاکرات در زمینهٔ حل و فصل تعدادی از مسائل مهم موفق بود و تا حد زیادی اختلاف بر سر حق ایالات متحده برای موافقت با بازفرآوری و دیگر فعالیت‌های مرتبط با چرخه‌های سوخت را کاهش داد. همچنان که در گزارش شمارهٔ ۲۹۲ شورای امنیت ملی اندیشیده شده بود، ما به ایران اطلاع دادیم که ایالات متحده در صورتی مایل به موافقت با بازفرآوری مواد تأمینی امریکا در ایران است که این امر در تأسیساتی تحت نظارت‌های مناسب انجام شود، تأسیساتی که در آن، کشور تأمینکنندهٔ مواد اولیه (که الزاماً ایالات متحده نیست) فعالانه در اداره و انجام امور دخیل است. ایران درخواست کرد که ما از حد این موضع فرا‌تر برویم و این اطمینان را بدهیم که ایالات متحده در صورتی که ایران مصرانه تلاش کند کشور تأمین‌‌‌کننده‌ای بیابد اما بنا به دلایلی فرا‌تر از مقدوراتش نتواند به چنین خواستی برسد، ایالات متحده با این تلاش موافق خواهد بود.
نماینده‌های ایران به ما اطلاع داده‌اند که شاه انتظار دستیابی به توافق پیش یا در زمان بازدیدش [از ایالات متحده] را ندارد اما احتمالاً در پی حل و فصل تمام «مشکلات عمده» باقی‌مانده است. نسخه‌ای بازبینی‌شده از متن پیش‌نویس توافقنامه برای ایران ارسال شده است. این پیش‌نویس مطابق موضع کنونی ایالات متحده خواهد بود مبنی بر اینکه کشور تأمین‌کننده باید مشخص شود تا امریکا به‌واقع بتواند از پیش متقاعد و راضی به انجام بازفرآوری شود، اما تمایل ما را به تصدیق قدر گذاردن تلاش‌های ایران به‌قصد یافتن کشوری مطمئن برای تأمین [الزامات هسته‌ای‌اش] بیان خواهد کرد، حتی اگر این تلاش‌ها موفقیت‌آمیز باشند. امکانش هست که این صورت‌بندی برای دولت ایران پذیرفتنی باشد و تا پیش از رسیدن پاسخی از ایران به این پیشنهاد، ما نخواهیم دانست که آیا «مشکلات عمده»ای پیش‌رویمان است یا نه.
موضع ایران
ایران تمایلش ر ا به اتخاذ رویکردی چندملیتی ابراز کرده تا بتواند الگویی برای همکاری‌های بین‌المللی در موضوع حساس فعالیت‌های هسته‌ای باشد. با این حال ایران معتقد است تلاش‌های مجدانه‌اش برای یافتن کشوری تأمین‌کننده [الزامات] تأسیسات بازفرآوری‌اش در ایران ــ که خود ایالات متحده هم می‌تواند باشد ــ کافی است برای اینکه امریکا از همین الان با انجام فرایند بازفرآوری مواد تأمینی‌اش در ایران موافقت کند. آن‌ها این موضع را دارند که چون پیشنهاد کشوری تأمین‌کننده از سوی ما است، در صورت عدم موفقیت ایران [در یافتن چنین کشوری]، ایران نباید به گناهی ناکرده تاوان پس بدهد.
موضع ایالات متحده
با وجود اینکه ما موافقیم که انصاف حکم می‌کند مطابق توافقنامه، ایران نباید بابت عدم موفقیت در یافتن کشوری تأمین‌کننده تاوان بدهد اما اطمینان‌های بیشتر در مورد نداشتن عزم به کسب سلاح هسته‌ای منوط به این است که اول کشور تأمین‌کننده واقعاً پیدا شود نه اینکه ایران صرفاً مشغول تلاش برای این کار باشد ــ هر چه‌قدر هم مجدانه. علاوه بر این، پیشنهاد ایران به اینکه خود ایالات متحده می‌تواند کشور تأمین‌کننده باشد، بسیار مهم است؛ به‌نظر ما الان قابل تصمیم‌‌گیری نیست که آیا ایالات متحده می‌تواند طی چند سال آینده تأمینکنندهٔ ایران باشد یا نه، چون هنوز قطعی نشده که تأسیسات بازفرآوری در ایران ساخته خواهد شد یا نه. نگرانی‌های کنگره در مورد گسترش سلاح‌های هسته‌ای ــ که چندتایی از اعضای کنگره مشخصاً در مورد ایران ابراز کرده‌اند ــ عامل محدودکنندهٔ دیگری در روند انعطاف ایالات متحده سر این موضوع است. ما مطمئن نیستیم که حتی موضع کنونی امریکا کنگره را راضی خواهد کرد یا نه، کنگره‌ای که بر پایهٔ قانون جدید این قدرت را دارد که هر توافقنامهٔ هسته‌ای را همزمان با عقد آن رد کند. نهایتاً از آنجا که ما کماکان به دنبال نوعی همکاری چندملیتی برای صورت دادن به روند بازفرآوری و دیگر تأسیسات مرتبط با چرخه‌های سوخت حساس هستیم، روابط ما با دیگر کشورهای تأمینکنندهٔ مواد و تجهیزات هسته‌ای هم یک عامل محدودکنندهٔ دیگر برای انعطاف ایالات متحده در قبال موضع ایران است چون ممکن است برآوردن این خواسته، مفهوم چندملیتی همکاری را تضعیف کند.
تأکیدات شما در مذاکره
ــ ایالات متحده کماکان قویاً علاقه به دستیابی به توافقنامه‌ای برای همکاری هسته‌ای با ایران دارد و ما از روند مذاکرات اخیر راضی هستیم.
ــ ما از موضع آتی و سازندهٔ ایران در مورد همکاری‌های چندملیتی برای فعالیت‌های مرتبط با چرخهٔ سوخت در ایران و آمادگی‌اش برای پیش‌قدم شدن در این باب بسیار خرسندیم.
ــ ما معتقدیم این مذاکرات می‌تواند در آینده‌ای نزدیک به موفقیت بینجامد و مشتاقانه در انتظار پاسخ ایران به پیش‌نویس ارائه‌شدهٔ آخرمان هستیم.
ــ (در صورت مطرح شدن از سوی شاه) اگر تلاش‌ها برای رسیدن به همکاری‌های چندملیتی در ساخت و تجهیز تأسیسات بازفرآوری به نتیجه نرسید، ما آماده‌ایم در مورد موضع ایران در قبال بازفرآوری سوخت هسته‌ای بیشتر بررسی کنیم. اما به‌دلیل نگرانی‌های عموم جامعه و کنگره در مورد گسترش سلاح‌های هسته‌ای، این ارزیابی باید بسیار دقیق و محتاطانه باشد. این نکته که ایران در زمرهٔ کشورهای عضو معاهدهٔ منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است، عامل بسیار مثبتی است اما نگرانی‌های موجود در کشور ما پیرامون امکان گسترش سلاح‌های هسته‌ای واقعاً زیاد و غیرعادی است.
وزارت امور خارجه
مه ۱۹۷۵
نظر شما :