ارزیابی برنامه هسته‌ای ایران در تابستان ۵۷/ دوره اغما و تعلیق و توقف فعالیت‌های اتمی
مجموعه اسناد مذاکرات اتمی ایران و آمریکا-۶
سند شمارهٔ ۳۲ a
[اوت ۱۹۷۸]،
از: سفارت آمریکا در تهران
به: وزارت امور خارجه
موضوع: ارزیابی مجدد برنامه‌های انرژی هسته‌ای ایران؟
۱- ظاهراً منظور سرمقالهٔ ۱۵ اوت کیهان اینترنشنال تحت عنوان «زمان درخواست تعلیق تمام مذاکرات جدید بخش هسته‌ای فرا رسیده است»، معاملهٔ خرید اورانیوم از استرالیا است اما به روشنی بلاتکلیفی توافقنامهٔ دوجانبه با ایالات متحده را مورد انتقاد قرار داده است. در این سرمقاله بندهای مربوط به انتقال مجدد و بازفرآوری، از همه غیر قابل‌قبول‌تر خوانده شده و گفته شده است که این بند‌ها «به طور جدی گزینه‌های ایران برای تدوین برنامه‌های نیروی هسته‌ای را محدود می‌کند». در این سرمقاله ادعا شده است که با توجه به تعهد پیمانکاران فرانسوی و آلمانی برای تامین سوخت به مدت ۱۰ سال و خرید ۳۰ هزار تن سنگ معدن اورانیوم در گذشته از سایر کشور‌ها و همچنین پیشنهاد خرید ۱۵ تا ۲۰ هزار تن سنگ معدن اورانیوم از استرالیا، ایران دچار تامین بیش از حد شده است. فروش سنگ معدن‌های اضافی نیز «با ممانعت رقبایی چون استرالیا مواجه می‌شود چون از قبل بر استرداد آن‌ها توافق شده بود». این در حالی است که «اگر اندازهٔ برنامهٔ هسته‌ای کاهش یابد که از مدت‌ها پیش طرفدار آن بوده‌ایم» حجم سنگ معدن‌های اضافی افزایش خواهد یافت. در مورد بازفرآوری نیز، «ایران در حال حاضر برنامه‌ای برای راه‌اندازی تاسیسات بازفرآوری در داخل ندارد اما این به معنای سلب اختیار ایران برای بازفرآوری سوخت به صورت نامحدود نیست». در این مقاله با این درخواست که برنامهٔ هسته‌ای جدیدی «تدوین شود، نیازهای مربوطه ارزیابی شود و مسوولیت‌ها مشخص شود»، تاکید شده است که «ایران نباید برای رسیدن به توافقی شتاب به خرج دهد که تبعات آن برای یک یا دو دههٔ آینده، در بهترین حالت نامشخص و در بد‌ترین حالت نامطلوب است.»
۲- این انتقاد از دو بند مشخص پیش‌نویس توافق با استرالیا نشانگر دسترسی غیرعادی رسانه‌ها به اطلاعات مذاکرات است. صفحهٔ نخست روزنامه حاوی گزارشی راجع به توافقنامهٔ سنگ معدن اورانیوم با استرالیا است و آن را «معاملهٔ هسته‌ای محدود کننده» قلمداد کرده است. در مقاله از برنامه‌های بلندپروازانهٔ ایران برای نیروی هسته‌ای انتقاد شده است و از ارزیابی مجدد آن خبر داده است.
۳- شنیده‌ایم که چنین ارزیابی مجددی دوستانه نیست اما هنوز اختیارات یا ترکیب کامل گروه بازنگری مشخص نشده است. این دیدگاه در حال حاضر فقط ابراز نگرانی گروه کوچکی است زیرا موضع رسمی همچنان مبتنی بر انجام تعهد ۲۳هزار مگاوات برق هسته‌ای مصوبه تا حول و حوش ۱۹۹۳ است.
۴- دخیل بودن بیژن مصور رحمانی، خبرنگار کیهان (اطلاعات سفارت حفاظت شود) در مذاکرات معاملهٔ اورانیوم با استرالیا و همچنین در بازنگری برنامهٔ هسته‌ای قویاً نشانگر آن است که این سرمقاله از حمایت حکومت ایران و حتی شخص نخست‌وزیر برخوردار است و ممکن است پیش‌درآمد بازنگری رسمی در راهبرد انرژی حکومت ایران باشد.
ناس
سند شمارهٔ ۳۲ b
[سپتامبر ۱۹۷۸]،
از: سفارت آمریکا در تهران
به: وزارت امور خارجه
موضوع: فعالیت‌های هسته‌ای در ایران
۱- به سفارت خبر رسیده است که دکتر اعتماد رییس سازمان انرژی اتمی ایران استعفا داده است و با این استعفا موافقت خواهد شد.
۲- طبق گزارش منابع خارج از سازمان انرژی اتمی ایران استعفاهای دیگری در پی استعفای اعتماد در راه است که از جمله از رفیع‌زاده قائم‌مقام چرخهٔ سوخت، منظور متصدی فعالیت‌های بین‌المللی و فرزین مدیر امور ایمنی نام برده می‌شود.
۳- طبق گزارش منابع غیردولتی، ظاهراً دکتر احمد ستوده‌نیا معاون وزیر نیرو در امور نیروگاه‌های هسته‌ای و دست‌پروردهٔ پیشین اعتماد نیز می‌خواهد استعفا بدهد. در عین حال، دکتر ستوده‌نیا به طور ضمنی به سفیر و وابستهٔ علمی سفارت گفته است که وقتی تصمیمات مدیریتی راجع به سرنوشت سازمان انرژی اتمی ایران اتخاذ شد بیشتر دخالت خواهد کرد. ستوده‌نیا در عین حال تایید می‌کند که برای ریاست سازمان انرژی اتمی ایران نامزد نیست و محتمل می‌داند سازمان انرژی اتمی ایران یا بخش‌هایی از آن به وزارت نیرو انتقال یابد و در نتیجه حوزهٔ نفوذ خودش گسترش یابد زیرا سازمان‌دهی پروژه در حال حاضر زیر نظر خودش است. او همچنین تایید کرد که ممکن است «کنار» گذاشته شود. آرزوی فعلی دکتر ستوده‌نیا ظاهراً این است که صرفنظر از آنکه تصمیمات آینده راجع به نیروگاه‌های هسته‌ای دیگر چه باشد کار آغاز شده در بوشهر و کارون را به پایان برساند. (اظهارنظر: به نظر سفارت این اطلاعات ماهیت گمانه‌زنی دارد و نام دکتر اعتماد در حال حاضر تنها نام مورد تایید رسمی است.)
۴- «ارزیابی مجدد سراسری» اولویت‌های حکومت (سرمایه‌گذاری مالی) در راه است و این چنین ارزیابی مجددی که با انتقاد آشکار از سازمان انرژی اتمی ایران همراه است فرایند تصمیم‌گیری راجع به موضوعات هسته‌ای در سازمان انرژی اتمی ایران و وزارت نیرو را از اساس فلج کرده است.
۵- وابستهٔ علمی طی گفت‌وگوی مورخ ۲۱ سپتامبر با بهوتانی از شرکت وستینگهاوس (حفاظت شود) از موضوع دیدار وستینگهاوس با مهد مینا وزیر نیرو در صبح چهارشنبه ۲۰ سپتامبر مطلع شد. تا آنجایی که وزیر نیرو خبر دارد برنامه‌های کلی ایران برای افزایش تولید نیرو تغییری نکرده است. به نظر وزیر نیرو اگر مجلس و وزیر صنایع رویکرد و آهنگ آیندهٔ برنامهٔ صنعتی‌سازی ایران را تغییر دهند رشد برنامه‌ریزی شدهٔ تولید نیرو دچار کاهش عمده‌ای خواهد شد. اما در حال حاضر چنین چیزی نامحتمل به نظر می‌رسد. مهد مینا، وزیر نیرو خاطرنشان کرد که برنامهٔ رشد غیرهسته‌ای باید طی سه تا چهار هفتهٔ آینده مهیا شود. وزیر نیرو راجع به برنامه‌های انرژی هسته‌ای به وستینگهاوس خاطرنشان کرد که وضعیت ایران با ایالات متحده فرق چندانی ندارد. برای مثال مخالفان نیروی هسته‌ای مثل هواداران محیط زیست اجازه دارند که مخالفتشان نسبت به برنامه‌های اصلی نیروی هسته‌ای در ایران را ابراز کنند و این کار را انجام هم می‌دهند. دکتر ستوده‌نیا، وزیر نیرو و سایر دست‌اندرکاران فعال برنامهٔ هسته‌ای از موضع طرفداری استدلال‌های خود را مطرح خواهند کرد و به نظر وزیر نیرو طرفداران نیروی هسته‌ای برنده خواهند شد و در پی آن هستند تا در کوتاه مدت به برنامهٔ ارزیابی مجدد رسیدگی کنند، برنامه‌ای به صورت مولفه‌ای از فرایند تصمیم‌گیری در دست اجراست. به غیر از چهار واحد که اکنون در دست ساخت هستند فعالیت هسته‌ای متوقف شده است. به گفتهٔ وزیر به زودی جانشین دکتر اعتماد تعیین خواهد شد و خاطرنشان کرد که نقش وزارت نیرو در بحث‌های دوجانبهٔ دولت در همکاری‌های هسته‌ای افزایش خواهد یافت. وزیر نیرو همچنین خاطرنشان کرد که هنوز در پی دخیل کردن ایالات متحده در برنامهٔ هسته‌ای ایران هستند و ارتباط دوجانبه به هیچ وجه قطع نخواهد شد. به نظر وی اینکه هنوز مشخص نشده است چه کسی از سوی حکومت ایران توافقنامهٔ دوجانبه را امضا خواهد کرد اهمیت چندانی ندارد.
سولیوان
نظر شما :