مقایسه نهضت جنگل با حماسه عاشورا در کنگره میرزا کوچکخان / «جنگلی» تهمت بود
گروهی از هنرمندان گیلانی که چهره‌های خود را شبیه به میرزا و یارانش احمد کسمایی و دکتر حشمت گریم کرده بودند، صبح امروز به استقبال احمدی‌نژاد و همراهانش آمدند، او را در بازدید از نمایشگاه نخستین اسناد و نسخ خطی میرزا کوچک جنگلی، همراهی کردند و یک تفنگ سرپر از دوره صفویه به او اهدا نمودند؛ تفنگ سرپر نقره‌کوبی متعلق به خانواده‌ای از اهالی روستای دارباغ فومن که بیش از ۱۸۰ سال قدمت داشت.
کنگره بزرگداشت میرزا کوچکخان جنگلی که نخستین مراسم این‌چنینی در بیش از ۹۱ سالی است که از مرگ رهبر نهضت جنگل می‌گذرد، از چند ماه قبل با اعلام فراخوان در چهار بخش اسناد، خاطرات، علمی و فرهنگی و هنری آغاز به کار کرد و در این مدت ۵۰۰ مقاله در ۲۵ محور، از سوی دانشگاهیان، طلاب و محققان تاریخ برای شرکت در آن ارسال شد.
محمد شیخان، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری که ریاست نخستین کنگره ملی بزرگداشت میرزا کوچک جنگلی را برعهده گرفته است، چند روز پیش در نشستی با خبرنگاران محلی، با بیان اینکه «این کنگره به دنبال تبیین اندیشه و روحیه استعمار و استبدادستیزی ملت ایران است»، گفته بود: «بی‌تردید فکر، راه و اندیشه میرزا جهانی است و می‌تواند در عرصه بین‌المللی نیز به عنوان الگو مطرح شود و با این هدف قرار است کنگره میرزا از سال آینده به صورت بین‌المللی برگزار شود و امیدواریم بتوانیم ابعاد مختلف شخصیت میرزا را به تمام آزادی‌خواهان و عدالت‌طلبان جهان معرفی کنیم.»
میرزا بنیانگذار یک واحد مینیاتوری نظام اسلامی بود
این‌چنین بود که نخستین کنگره میرزا کوچکخان جنگلی شنبه ۱۱ آذرماه ۱۳۹۱ با حضور مقامات کشوری و محلی و بیش از هزار تن از اساتید، طلاب سراسر کشور و جمعی از مردم گیلان، در تالار جام‌جم مجتمع فرهنگی آموزشی زیباکنار گشایش یافت. در این مراسم نماینده ولی فقیه در استان گیلان و امام جمعه رشت با اشاره به برخی تصاویر ارائه شده از میرزا کوچکخان طی سال‌های پس از مرگش گفت: «برخی‌ها میرزا را خرافه معرفی کردند و عده‌ای او را قهرمان ملی مانند چه‌گوارا و یا یاغی معرفی کردند و برخی نیز انقلاب میرزا را نشأت گرفته از بلشویک می‌دانند و تعدادی نیز میرزا را دیکتاتور ناکام معرفی کردند.»
به گزارش پورتال میرزا، آیت‌الله زین‌العابدین قربانی، با تاکید بر ضرورت بررسی و معرفی شخصیت میرزا کوچک توسط فرهیختگان، نگاه رهبری نسبت به میرزا کوچک را ویژه خواند و تصریح کرد: «در رهنمودهای رهبری چهره میرزا به خوبی تبیین شده است.» نماینده ولی فقیه همچنین متن بیانات رهبر معظم انقلاب، در دیدار اعضای کنگره ملی میرزا کوچک جنگلی در ۲۹ آبان جاری را قرائت کرد.
مقام معظم رهبری در این سخنان با بیان اینکه «قضیه مرحوم میرزا کوچک جنگلی یک قضیه ویژه است»، فرمودند: «ایشان یک واحد مینیاتوری از نظام اسلامی را در رشت و همان محدوده خاص خود بوجود آورده است.»
رهبر معظم انقلاب با تاکید بر اینکه «منشا حرکت میرزا کوچکخان یک منشا صد درصد دینی و اعتقادی است»، تصریح کردند: «آن زمان می‌دانیم که آن غوغای نهضت‌های مارکسیستی و تشکیل شوروی و هیاهویی که در دنیا بین ملت‌ها راه افتاده بود و جاذبه‌ای که برای بعضی ملت‌ها به وجود آورده بود طبعا یک عده‌ای را مجذوب خودش کرده بود و اطرافیان به ایشان خیانت کردند. لکن این مرد به خاطر پایبندی‌اش به اسلام جذب تفکرات مارکسیستی نشد و به طور قاطع و صریح آن نظریه را رد کرد.»
ایشان با بیان اینکه «رفتار میرزا هم یک رفتار دینی و اعتقادی است»، افزودند: «انسان مشاهده می‌کند با اینکه در درون تشکیلات خودشان مخالفینی داشت و برخی اقشار گوناگون ممتاز هم با او مخالفت می‌کردند، مرحوم میرزاکوچک در برخورد با این‌ها کاملا حدود شرعی را رعایت می‌کرده. کسانی بودند مثلا مخالفت اعتقادی با ایشان داشتند. آن افراطی‌ها می‌گفتند: آقا این‌ها را ببرید سرکوب کنید. میرزا کوچک نمی‌گذاشته، جلوی این‌ها را می‌گرفته و مانع می‌شده از اینکه این کار را بکنند. یعنی رفتار هم، یک رفتار دینی است و حرکت، حرکت صد درصد اسلامی و ایرانی است.»
میرزا کوچک سردار بزرگ آزادی در ایران زمین است
محمود احمدی‌نژاد سخنران اصلی کنگره ملی میرزا کوچکخان جنگلی بود که در جریان این مراسم «به دلیل موضع‌گیری‌های شجاعانه در مجامع بین‌المللی و همچنین تلاش برای اعتلای جایگاه ایران در صحنه بین‌المللی» به صورت نمادین تندیس «عدالت و شجاعت» دریافت کرد.
او طی سخنانی در این مراسم، گفت: «این جلسه، بزرگداشت مردی از تبار آزادگان و پاکان است. میرزا کوچکخان نخستین قامتی نبود که برای سرافرازی ایران بر خاک افتاد و آخرین هم نیست و تاریخ ایران سرشار از مردان بزرگی است که ایستادند و راه را هموار کردند.»
احمدی‌نژاد با بیان اینکه «میرزا برای انسان و خدمت و آزادی انسان‌ها قیام کرد»، افزود: «میرزا کوچک تن به اسارت بیگانه نداد، زیرا آزاد بود و برای آزادی حقیقی ملت قیام کرد و مردان بزرگ ماموریتی جز آزادی ندارند.»
او با خواندن بخش‌هایی از مرامنامه نهضت جنگل، درباره شرایطی که این نهضت در بستر آن ظهور کرد، گفت: «نهضت جنگل در سخت‌ترین شرایط پا بر عرصه گذاشت و کشور در آن زمان از شمال، جنوب و غرب زیر چکمه‌های استکبار بود.» او با بیان اینکه «دوره کوتاهی در دوره صفویه سرزمین ایران رایحه‌ای از آزادی را چشید و حرکت کرد»، گفت: «در میان فقر و فلاکت بی‌سوادی، ستون فقرات نهضت جنگل، اصل آزادی است.» احمدی‌نژاد، میرزا کوچک را از «سرداران بزرگ آزادی در ایران زمین» نامید و گفت: «او با پیروی از سیدالشهدا(ع) آزاد و برای آزادی ملت فدا شد.»
به گزارش ایسنا، احمدی‌نژاد در ادامه با اشاره به اینکه دو سه دلیل وجود دارد، برای اینکه عده‌ای تلاش کردند میرزا را به خود منتسب کنند، گفت: «در مورد کمونیست‌ها علت این است که آنها هیچ‌گاه در ایران نتوانستند شخصیت مردمی را به خود منتسب کنند و مشخص است که آنها بخواهند وی را به خود نسبت دهند، دسته دیگر که میرزا را به خود نسبت می‌دهند به شخصیت میرزا برمی‌گردد، معمولا شخصیت‌های بزرگ از مرزهای نژاد و جغرافیا عبور می‌کنند، بسیاری حتی ابن‌سینا را مال خود می‌دانند. اشکالی هم ندارد، زیرا شخصیت‌های بزرگ فراجناحی هستند. مگر پیامبر(ص) و امام حسین(ع) متعلق به یک قوم هستند؟ عده‌ای نیز شخصیت‌ها را به خود منتسب می‌کنند تا آنها را تخریب کنند، زیرا می‌دانند که اگر این انتساب ترویج شود، آن شخصیت پایین می‌آید.»
میرزا مایه افتخار اسلام و ایران است
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در این مراسم، میرزا کوچکخان را «مایه افتخار دین، اسلام و ایران» دانست و گفت: «جنبش بلشویک‌ها در میان استبداد صغیر، امید واهی حمایت از نهضت‌های مردمی را تقویت کرد اما هوش سرشار درس‌های حوزوی و درس‌های کربلا، به داد میرزا کوچکخان رسید.»
سیدمحمد حسینی همچنین به برخی دیدگاه‌های غرض‌آلود دشمنان میرزا کوچکخان اشاره و تصریح کرد: «جنگلی بودن، برچسبی چنان خارجی بود که به این تهمت می‌توانستند سر هر کس را از قفا ببرند و با نگاهی تا این حد غرض‌آلود، تاریخ این نهضت نیازمند واکاوی ریشه‌ای است.»
حسینی ادامه داد: «میرزا شنیده بود پیامبر اسلام(ص) فرموده است: اگر شنیدی کوه‌ها جابه‌جا گشتند باور کن اما اگر گفتن ذات کسی تغییر کرده باور مکن. به همین توصیه میرزا با شک و تردید قرارداد پیمان‌گونه با آن مظاهر وارونه می‌بندد اما برای توجیه تاریخ بندهایی بر آن می‌افزاید خلاف ادعای روس‌ها برای عبرت تاریخ.»
وزیر ارشاد اسلامی افزود: «هرگونه دخالت شوروی در ایران رد است، تعیین نوع حکومت ایران به دست نمایندگان ملت صورت می‌پذیرد، شوروی حق دخالت در مقدرات ایران را ندارند و...»
حسینی بیان داشت: «میرزا حاضر به بیعت با رضاخان نیست و عاقبت سرش به دست یاران دنیاطلبش در مقابل رضاخان قرار می‌گیرد.»
وی اظهار داشت: «میرزا کوچک جنگلی حکومتی بر مبنای اسلام می‌خواهد، این نوع حکومت با منافع تمامی قدرت‌طلبان در تضاد است، به این دلیل زمین و زمان را بر میرزا تنگ می‌کنند، بسیاری از جنگلیان کشته، بعضی خریده، عده‌ای امان داده و برخی به دشمن رو می‌کنند.»
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: «به میرزا کوچکخان پیغام پست و مقام می‌رسد اما میرزا معامله با این طائفه را نه مکروه بلکه حرام می‌داند.»
وی ادامه داد: «به همسر، همراه و تازه پیوند یافته‌اش عبارتی به این مذموم می‌گوید: مرا خواهند کشت اما صد سال دیگر بزرگداشت خواهند گرفت. پیش‌بینی میرزا زود‌تر از آنچه گفته بود، تحقق یافت.»
بزرگداشت میرزا، امتداد بزرگداشت قیام سیدالشهداست
دیگر سخنران این مراسم محمد شیخان بود. رئیس کنگره ملی میرزا با اشاره به اینکه «نهاد روحانیت از صدر تا ذیل، از مراجع عظام تقلید تا واعظان و طلاب علوم دینی، در مبارزه با مظاهر استعمار و استکبار، همواره فعال و اثرگذار بوده است»، گفت: «شهید میرزا کوچک جنگلی، از جملۀ این عالمان است. عالمی که اگرچه در مرتبه اجتهاد و مرجعیت قرار نداشت، اما با نگاهی دینی نهضت جنگل را سامان داد و تشکیلات سیاسی نهضت هم با عنوان هیأت اتحاد اسلام، نمونه موفقی از حکومتداری عالمان دینی و سیاسیون مذهبی را ثبت تاریخ کرد.»
او با بیان اینکه «میرزا همچون مولا و مقتدایش حضرت اباعبدالله الحسین(ع) سر بریده شد که ستمگران تاریخ همگی بر یک نَهج رفتار می‌کنند»، افزود: «با توجه به اینکه میرزا در یازدهم آذرماه به شهادت رسیده و امسال سالگرد شهادت وی با ماه محرم مصادف گردیده است، به نوعی بزرگداشت این شخصیت بزرگ در امتداد بزرگداشت قیام سیدالشهدا، حضرت امام حسین(ع) است.»
شیخان میرزا را «الگوی مجاهدان معتقد به اسلام» دانست و گفت: «میرزا کوچک جنگلی یکی از قطعه‌های مهم چارچوب تمدن ایرانی اسلامی است.»
نهضت جنگل ادامه حماسه عاشورا است
یکی از افرادی که در این کنگره به ارائه مقاله پرداخت، پژوهشگری اهل روسیه بود. خانم تاتیانا هروپایاو که اخیراً مسلمان شده و نام «نجمه میری» را برای خود برگزیده است، در این مراسم با بیان اینکه «نهضت جنگل ادامه حماسه عاشورا است»، تصریح کرد: «در دنیای اسلام پس از پیامبر و امامان، شخصیت‌های زیادی برای الگو وجود دارند که میرزا کوچک از آن جمله است و این امر نشان می‌دهد ارزش‌ها و شباهت‌های زیادی بین نهضت جنگل و حماسه عاشورا وجود دارد.»
میری شخصیت میرزا را به دور از نژاد و ملیت دانست و گفت: «حرکت میرزا در چارچوب نظام سوسیالیستی قابل تحلیل نیست.» او با بیان اینکه «در دست‌نوشت‌های قفقازی و تاتاری از شخصت میرزا بسیار یاد شده است»، افزود: «در منابع روسی از میرزا کوچکخان به عنوان فردی شجاع، فاضل و پاکدامن یاد شده، ضمن اینکه به ابعاد دینی و معنوی میرزا به نام رهبر نهضت جنگل خیلی توجه جدی نشده است.»
خسرو معتضد نویسنده و پژوهشگر تاریخ هم از دیگر چهره‌هایی بود که در این کنگره سخنرانی کرد. او در سخنان خود با اشاره به اینکه «گیلان در زمان میرزا کوچکخان مستعمره روسیه بود»، گفت: «ایران طبق قرارداد ۱۹۰۷ فروخته شده بود و میرزا تنها با رضاخان مبارزه نکرد بلکه با چهار کشور جنگید.»
او با بیان اینکه «میرزا شعار ایران را برای ایران سر می‌داد»، تصریح کرد: «میرزا از همکاری با دولت عثمانی سر باز زد و علیه پان‌تورانیسم وارد جنگ شد.»
آغاز تهیه اساسنامه بنیاد ملی میرزا کوچکخان
در نخستین کنگره ملی میرزا کوچک جنگلی، از ۲۱ تن از اساتید، هنرمندان و پژوهشگران حوزه «میرزا‌شناسی» تجلیل شد. در بخش فرهیختگان علمی از جعفر کریمی، هوشنگ شاکری، محمدرضا اصغرنیا، خسرو معتضد، حجت‌الاسلام جعفر پژوم، شهریار مرادی، دکتر علی رجبی دوانی، نجمه میری، سیدجعفر مهرداد و نماینده خانواده میرزا کوچک جنگلی با اهدای لوح تقدیر تجلیل شد و در بخش هنرمندان نیز وحید طلعت، بهمن صالحی، محمد حسین ملکیان، محمد بنی‌احمدی شایسته، جهانگیر الماسی، پروانه معصومی، رزیتا غفاری، سیدمحمد میرزمانی، ناصر مسعودی، اکبر کنعانی و نماینده خانواده زنده‌یاد عباس امیری بازیگران سریال «کوچک جنگلی» مورد تقدیر قرار گرفتند.
اجرای موسیقی معروف و خاطره‌انگیز میرزا کوچکخان توسط ناصر مسعودی هنرمند مشهور گیلان و اجرای برنامه‌های ورزشی و هنری از دیگر برنامه‌های جانبی بزرگداشت رهبر نهضت جنگل بود. در حاشیه این کنگره همچنین نمایشگاهی از آثار مربوط به میرزا کوچکخان و نهضت جنگل برگزار شد که در آن ۵۰ عکس قدیمی از میرزا کوچک جنگلی، ۲۰۰ برگه اسناد تاریخی و ۳۰۰ تمبر دوره نهضت جنگل به نمایش گذاشته شد.
نخستین کنگره ملی میرزا کوچک جنگلی قرار است سرآغاز سلسله کارهایی برای معرفی این چهره تاریخی باشد که به گفته وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت‌هایی شامل جمع‌آوری کتاب‌ها، مقاله‌ها و اسناد مربوط به میرزا کوچک جنگلی را شامل می‌شود. سیدمحمد حسینی که دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور هم هست، در حاشیه کنگره ملی کوچک جنگلی با اشاره به تلاش‌ها برای تاسیس «بنیاد ملی میرزا کوچکخان جنگلی» گفت: «دستور تهیه اساسنامه و آیین‌نامه بنیاد ملی میرزا کوچک جنگلی ابلاغ شده است و شورای فرهنگ عمومی کشور از این امر حمایت می‌کند.»
نظر شما :