فرستاده محرمانه به کوبا؛ رابط مخفیانه کیسینجر و کاسترو
ترجمه: شیدا قماشچی
تماس تلفنی منکوویچ با کیسینجر برای ارائه گزارش سفر آینده‌اش به هاوانا برای مصاحبه با فیدل کاسترو باعث شد تا جرقهٔ اولین دیپلماسی برقراری رابطه مخفیانهٔ با کوبا در واشنگتن زده شود. کیسینجر سفر منکوویچ در ماه ژوئن را غنیمت شمرد تا نامهٔ دست‌نویسی را به رهبر کوبا برساند و برقراری مذاکرات محرمانه‌ای را به او پیشنهاد دهد. منکوویچ در بازگشت حاوی یادداشتی با پاسخ مثبت از جانب فیدل کاسترو بود، به همراه آن یک جعبه سیگار کوهیبا که رهبر کوبا برای وزیر امور خارجهٔ ایالات متحده فرستاده بود.
در سپتامبر ۱۹۷۴ و سپس در پایان ژانویهٔ ۱۹۷۵ منکوویچ پیام‌های دیگری را از کیسینجر به کاسترو رساند؛ او همچنین به طور مرتب در رفت‌وآمد با نمایندگان کوبا در سازمان ملل متحد در نیویورک بود تا اولین سری از چندین مذاکرۀ محرمانه میان نمایندگان کیسینجر و فیدل کاسترو را ترتیب دهد؛ این ملاقات در ۱۱ ژانویه ۱۹۷۵ در فرودگاه لاگواردیا صورت گرفت. لارنس ایگلبرگر، نمایندهٔ هنری کیسینجر در گزارشی «محرمانه» از شرح اولین ملاقات می‌نویسد: «من و فرانک منکوویچ امروز در فرودگاه لاگواردیا با آقای نستور گارسیا نمایندهٔ اول کوبا در سازمان ملل متحد و رابط اولیهٔ منکوویچ، همچنین آقای رامون سانچز پارودی [دیپلمات کوبایی] که از هاوانا به نیویورک بابت این دیدار فرستاده شده بود، ملاقات کردیم. پس از آنکه منکوویچ مقدمات اولیه را مطرح کرد، ما چهار نفر با هم قهوه نوشیدیم.»
کربی جونز، دوست و همکار فرانک که در سفر به کوبا او را همراهی کرده بود و خود نیز در سال‌های ۱۹۷۴ تا ۱۹۷۶ نقش واسطهٔ مخفی را ایفا می‌کرد، می‌گوید: «فرانک یک گزینهٔ ایده‌آل برای کیسینجر بود. فعالیت‌ها و پیشینهٔ سیاسی او اعتماد طرف کوبایی را جلب می‌کرد.» اعتبارنامه‌ای هم فراهم شد تا در صورت افشای این ماموریت در رسانه‌ها، دولت جمهوریخواه بتواند «تکذیب باورپذیری» انجام دهد. به گفتهٔ جونز «با پیشرفت دیپلماسی محرمانه، میزان اعتماد به منکوویچ هم افزایش یافت و او توانست به هر دو طرف اثبات کند که برای برآورده شدن نیازهای دوجانبه‌شان می‌توانند به او تکیه کنند.»
در ژانویهٔ ۱۹۷۵، در حالیکه منکوویچ آماده بود تا یک پیام دیگر را از سمت کیسینجر به کاسترو منتقل کند، معاون وزارت امور خارجهٔ ایالات متحده در حوزهٔ آمریکای لاتین - ویلیام دی. راجرز- این پیشنهاد را مطرح کرد که دولت در اعتبارنامه‌اش «از او به عنوان فردی دموکرات و لیبرال» یاد کند تا مسالهٔ حقوق بشر نیز در مذاکرات با کوبا مطرح شود. راجرز عقیده داشت که دولت کاسترو در برابر موضوعات متفاوتی از قبیل اعطای مجوز سفر به آمریکایی - کوبایی‌های ساکن میامی تا کاهش تحریم‌های تجاری، به درخواست‌های شخصی منکوویچ بیشتر بها می‌دهد تا به درخواست‌های دولت فورد.
صحبت‌های محرمانهٔ کیسینجر - کاسترو و تلاش‌های منکوویچ برای تسهیل این گفت‌وگو‌ها با جزئیات در کتاب «مسیر مخفیانه به کوبا: تاریخ محرمانهٔ مذاکرات واشنگتن و هاوانا» توسط پیتر کورنبلا، تحلیلگر ارشد آرشیو امنیت ملی ایالات متحده و پروفسور ویلیام ام. لئو گرند به تازگی منتشر شده است. به نوشته این کتاب، منکوویچ کمک کرد تا «جدی‌ترین تلاش‌ها برای برقراری مجدد رابطهٔ ایالات متحده و کوبا آغاز شوند تا رابطه‌ای که از ژانویهٔ ۱۹۶۱ به بعد قطع شده بود را به حالت عادی بازگردانند.»
سند شماره ۱: وزارت امور خارجه، مکالمه تلفنی، «مکالمهٔ کیسینجر با فرانک منکوویچ دربارهٔ ملاقات با کاسترو»، ۲۴ آوریل ۱۹۷۴.
در این مکالمهٔ تلفنی منکوویچ به کیسینجر می‌گوید: «سفری که برایتان گفته بودم اکنون در شرف انجام است.» هنگامی که کیسینجر متوجه می‌شود منکوویچ برای انجام یک مصاحبهٔ نادر با کاسترو عازم کوباست به او می‌گوید: «پس می‌خواهم شما را ببینم… پیش از آنکه کاری انجام بدهید باید شما را ببینم.» شش هفته بعد، هنگامی که منکوویچ به هاوانا سفر می‌کند، یادداشت دست‌نویسی از کیسینجر برای کاسترو همراه دارد.
سند شماره ۲: وزارت امور خارجه، شرح ملاقات، «ملاقات با نمایندگان کوبا در نیویورک»، محرمانه- حساس، ۱۱ ژانویه ۱۹۷۵
لارنس ایگلبرگر، دستیار ارشد کیسینجر، در این گزارش خلاصه‌ای از ملاقات صورت گرفته در فرودگاه لاگواردیا با نمایندگان کوبا، نستور گارسیا و رامون سانچز پارودی ارائه می‌دهد. پس از آنکه منکوویچ مقدمات را شرح داد، هر چهار نفر قهوه نوشیدند و راجع به عادی شدن روابط کوبا و آمریکا نظرات شخصی‌شان را مطرح کردند. در پایان این گزارش، ایگلبرگر پیشنهاد می‌دهد «از آنجایی که منکوویچ به زودی بار دیگر عازم کوباست، شاید بخواهید با بیل راجرز [معاون وزارت امور خارجه] همفکری کنید که فرانک چه پیام دیگری را همراه خود ببرد. »
سند شماره ۳: وزارت امور خارجه، گزارش، «پیام برای کاسترو»، ۱۶ ژانویه ۱۹۷۵
ایگلبرگر پیشنهاد می‌دهد: «منکوویچ روز پنجشنبه ۲۱ ژانویه [از راه جاماییکا] به کوبا خواهد رفت» و از کیسینجر می‌پرسد آیا مایل است تا منکوویچ پیامی را به کاسترو منتقل کند. ایگلبرگر گزارش می‌دهد که منکوویچ فهرستی از اظهارات «شفاهی و کتبی» که در یک پیغام جای می‌گیرند را پیشنهاد داده و به نقش فعال خود در چارچوب ارتباطات محرمانه با کوبا تاکید کرده است. ایگلبرگر اینگونه نتیجه می‌گیرد: «ما باید مسالهٔ کوبا را از مسیر منکوویچ خارج کنیم» تا به مسیر راجرز و ایگلبرگر منتقل شود.
سند شماره ۴: وزارت امور خارجه، گزارش عملکرد، «سفر منکوویچ» محرمانه، ۲۰ ژانویه ۱۹۷۵.
راجرز معاون وزارت امور خارجه به کیسینجر پیشنهاد می‌دهد که از منکوویچ استفاده کند تا کوبا را تحت فشار قرار دهد و مجوز سفر خانوادگی آمریکایی - کوباییان ساکن میامی به این کشور صادر شود. این ایده باید به نوعی مطرح شود که گویا ایدهٔ شخصی منکوویچ است.
با توجه به حساسیت کوبا نسبت به درخواست‌های آمریکا در زمینهٔ حقوق بشر، راجرز پیشنهاد می‌کند که اعتبار منکوویچ به عنوان یک فرد دموکرت و لیبرال می‌تواند کمک کند تا «نزد کوبا تاکید کنیم که نقش حقوق بشر در روند عادی‌سازی روابط بسیار مهم است.» راجرز خاطرنشان می‌کند که منکوویچ در گفت‌وگو‌هایش با کاسترو «می‌تواند به این نکته اشاره کند که از چنین حرکت‌هایی در این کشور استقبال خواهد شد.»
نظر شما :