فرمانده وقت سپاه فرودگاه مهرآباد در گفت‌وگو با تاریخ ایرانی: می‌خواستند هواپیمای گروگان‌ها را با آر‌پی‌جی بزنند
سرگه بارسقیان
تیتر روز سی ام دی روزنامه‌ها نشان می‌داد در ساعات پایانی آمریکایی‌ها یادداشتی را منتشر کردند که در روند امضای بیانیه الجزایر خللی وارد کرد و ایران تهدید کرد با این روند گروگان‌ها مجددا به بازداشتگاه منتقل می‌شوند و حتی روزنامه کیهان خبر داد: «احتمال محاکمه گروگان‌ها قوت گرفت.» با این حال ساعاتی بعد توافق حاصل شد و سه فروند هواپیمای الجزایری حامل 52 آمریکایی ساعت 21:53 بوقت گرینویچ وارد آتن شدند و پس از 80 دقیقه سوخت‌گیری این فرودگاه را ترک کردند.از هواپیمای بوئینگ 727 حامل گروگان‌ها کسی در فرودگاه آتن پیاده نشد. در ساعت یک بامداد به وقت گرینویچ بالاخره هواپیماها وارد الجزایر شده و گروگان‌ها رسما از سوی مقامات الجزایری به مقامات آمریکایی تحویل داده شدند.آنها پس از چند ساعت استراحت رهسپار پایگاه نظامی آمریکایی‌ها در ویسبادن آلمان شدند و در نهایت به ایالات متحده رفتند.
در فرودگاه مهرآباد و در ساعات پایانی حضور گروگانهای آمریکایی در تهران چه گذشت؟ "تاریخ ایرانی" در گفت‌وگو با سید احمد موسوی بجنوردی، فرمانده وقت سپاه پاسداران فرودگاه مهرآباد تهران، برای نخستین بار عملیات ویژه خروج گروگانهای آمریکایی از ایران و دستگیری عواملی که قصد تیراندازی و انفجار هواپیمای حامل گروگان‌ها را داشتند، روایت کرده است.
***
شما چه زمانی از تصمیم نظام برای آزادی گروگانهای آمریکایی مطلع شدید؟
از زمانی که کمیسیون ویژه رسیدگی به مساله گروگان‌ها در مجلس شورای اسلامی به این جمع بندی رسید که گروگان‌ها پس از حصول توافق با آمریکایی‌ها آزاد شوند و ظاهرا رایزنی‌هایی نیز با سران نظام و امام صورت گرفته بود، اقدامات مقدماتی برای خروج گروگانهای آمریکایی از کشور شروع شد. در آن مقطع جلسه‌ای در دفتر نخست وزیری، مرحوم شهید رجایی برگزار شد که من به همراه سرهنگ حجازی، فرمانده شهربانی فرودگاه مهرآباد و یکی دو نفر از مسوولان امنیتی و حفاظتی گروگان‌ها در آن جلسه شرکت کردم. در آن جلسه به ما ابلاغ شد که با توجه به مصوبه مجلس و پس از امضای بیانیه الجزایر قرار است گروگان‌ها بزودی آزاد شوند. قرار شد برنامه عملیاتی خروج گروگان‌ها از کشور تدوین شود؛ البته چون گروگان‌ها در چندین نقطه نگهداری می‌شدند، در ابتدا باید آنها تجمیع شده و به فرودگاه منتقل می‌شدند و پس از آن هماهنگی‌های پرواز صورت می‌گرفت. بعد از آن یکی دو جلسه هماهنگی برگزار شد که به دلیل محرمانه بودن، به جزئیات آن نمی‌پردازم. پس از تهیه طرح، مجددا جلسه‌ای در دفتر نخست وزیری برای ارائه گزارش برگزار شد که قرار بود شهید رجایی هم در آن جلسه حضور داشته باشند اما ایشان به علت مشغله کاری در اواخر جلسه وارد دفتر شد و به بحث هم وارد نشد. بنابراین معاون نخست وزیر در جلسه شرکت کرد که پس از آن در حضور ما گزارش آن جلسه به رجایی ارائه شد.
در طرح پیشنهادی مسوولان امنیتی و حفاظتی، فرماندهی عملیات خروج گروگان‌ها در فرودگاه مهرآباد به سپاه سپرده شده بود یا شهربانی؟
پیشنهاد جمع این بود که فرماندهی عملیات خروج گروگان‌ها از فرودگاه مهرآباد با سرهنگ حجازی، فرمانده شهربانی فرودگاه باشد، چرا که سرهنگ حجازی از نیروهای شناخته شده انقلابی بود و سپاه هم با واگذاری این مسوولیت به ایشان موافق بود. اما شهید رجایی پس از دریافت گزارش، تنها نکته‌ای که مورد اشاره قرار داد این بود که به معاونش گفت من برای اطمینان خودم مایلم سپاه فرماندهی عملیات را بر عهده بگیرد و البته تصمیم در این باره را به جلسه مسوولان عملیات محول کرد. در جلسه هم تصویب شد که فرماندهی عملیات بر عهده سپاه باشد. این مساله مسکوت ماند تا زمانی که موعد اجرای عملیات فرا رسید.
شما در روز عملیات گروگان‌ها را کجا تحویل گرفتید؟
مسوولیت انتقال گروگان‌ها از محل‌های نگهداری و انتقال آنها به فرودگاه با نیروهای نخست وزیری بود.آنها گروگان‌ها را جلوی در آهنی فرودگاه مهرآباد به تیم مشترک سپاه و شهربانی تحویل دادند و پروسه انتقال آنها از در آهنی تا باند فرودگاه و هماهنگی‌های پرواز آغاز شد.
بالا بردن کنترل امنیتی فرودگاه مهرآباد و حتی اقدام ایران برای اسکورت هواپیمای حامل گروگان‌ها توسط فانتوم‌ها دلیل خاصی داشت؟ آیا سیگنال‌هایی مبنی بر اقدامات خرابکارانه دریافت کرده بودید که تدابیر امنیتی را تشدید کردید؟
سه یا چهار روز پیش از قطعی شدن آزادی گروگان‌ها، تدابیر امنیتی در محوطه فرودگاه مهرآباد تشدید شد که البته در جریان آن چند نفر از عوامل گروهک‌های ضد انقلاب که مایل نبودند عملیات با موفقیت انجام شود را با اسلحه، دوربین و مواد منفجره در کنار فنس‌های فرودگاه دستگیر کردیم و تحویل مقامات مسوول دادیم. هوشیاری مسوولان و کل مجموعه نظام باعث شد از تحرکات دشمنان اصلی نظام جلوگیری شده و پرواز به سلامت صورت گیرد. در نهایت روز 30 دی 1359 سه فروند هواپیمای بوئینگ 727 متعلق به الجزایر وارد فرودگاه مهرآباد شدند و عملیات هم در نخستین ساعات شب انجام شد. گروگان‌ها در محوطه فرودگاه اقامت نکردند، بلکه بلافاصله پس از تحویل به سمت هواپیماها هدایت شدند. با پایگاه یکم شکاری نیروی هوایی هماهنگ شده بود تا امنیت پرواز را در آسمان ایران تامین کنند تا هواپیماها وارد کریدورهای بین‌المللی شود.
انگیزه دستگیرشدگان ایدئولوژیک بود یا سیاسی؟ آنها متعلق به یک طیف خاص سیاسی بودند؟
به دلیل نامتجانس بودن افرادی که دستگیر و تحویل مقامات شدند، بعید می‌دانم انگیزه‌های ایدئولوژیک در کار آنها موثر بوده باشد. سعی آنها این بود که القای ناامنی کنند و بگویند نظام در استقرار امنیت ناموفق است.
گروگانهای آمریکایی با تشریفات خاصی وارد فرودگاه شدند یا سعی شد برای کاهش حساسیت‌ها و بالا بردن ضرایب امنیتی، انتقال آنها بطور عادی و احیانا مخفیانه انجام شود؟
نه، ورود آنها خیلی عادی بود. فقط بخاطر تحرکات مشکوکی که احساس کردیم، عملیات در چندین شیوه طراحی شده بود و در آخرین لحظه تصمیم گرفتیم که کدام مدل عملیات را اجرا کنیم. به عنوان مثال در یکی از ورودی‌های فرودگاه تدارکات امنیتی دیده شده بود و در دیگر را جوشکاری و پلمب کرده بودیم که عادی جلوه کند. در لحظات آخر کریدور ورودی گروگان‌ها را تغییر دادیم و کاروان از همان دری که جوشکاری شده بود، با فک پلمب در لحظات آخر وارد فرودگاه شد. طبق برنامه مسوولان نخست وزیری در پایون فرودگاه حاضر شده و مستقیما در جریان امضای بیانیه الجزایر قرار داشتند. یکی از معاونین نخست وزیری هم پس از امضای بیانیه در یک مصاحبه مستقیم اعلام کرد بیانیه امضا شد و گروگان‌ها آماده پرواز هستند و در این لحظه این پرواز انجام می‌شود. بلافاصله به برج مراقبت اجازه انجام پرواز داده شد. البته در جریان عملیات خروج گروگان‌ها، به مدت دو ساعت کلیه پروازها لغو و فرودگاه بسته شد. در جریان این عملیات دو گردان از شهربانی و یک گردان از سپاه مشارکت داشتند که کل محدوده فرودگاه مهرآباد و حتی بیرون از خود فرودگاه و نیز داخل باند پرواز را تحت پوشش حفاظتی قرار دادند.
در داخل باند؟ یعنی احتمال اقدامات خرابکارانه تا این حد جدی و نزدیک بود؟
بله، به علت جلوگیری از مسایل پیش بینی نشده به حضور نیروهای امنیتی در داخل باند هم نیاز داشتیم، چرا که فرودگاه بخاطر مسایل جنگی و نیز کم بودن ساختمان‌های کناری در آن سال‌ها و دید آن از منطقه دورتر و حتی از پل کن آسیب پذیر بود. در یک نمونه فردی دستگیر شد که قصد داشت با آر‌پی‌جی هواپیما را هدف قرار دهد. البته طبق محاسبه ما با توجه به محل استقرار او، هواپیما خارج از برد آر‌پی‌جی بود اما اگر او موفق به انجام چنین کاری می‌شد، حداقل می‌توانست در عملیات تاخیر ایجاد کند.
در معاینه گروگانهای آمریکایی مورد خاصی مشاهده نکردید؟ هیچ کدام از آن 52 دیپلمات از نظر جسمانی و سلامتی در وضعیت غیرعادی نبودند؟
چک اولیه گروگان‌ها در تهران صورت گرفت و هیچ حالت بیماری هم در آنها مشاهده نشد. همگی با پای خودشان و بدون هیچ مشکلی از ماشین‌ها پیاده شده و وارد فروگاه شدند. این سه فروند هواپیمای الجزایر از تهران به سمت پایگاه هوایی آمریکا در ویسبادن آلمان رفت و گروگان‌ها پس از چند ساعت توقف در آنجا بسمت آمریکا پرواز کردند.
نظر شما :