جزئیات دیدار امام با نماینده کارتر و ژیسکاردستن به روایت محمد هاشمی

محمد هاشمی‌ رفسنجانی برادر کوچکتر اکبر هاشمی ‌رفسنجانی و رئیس دفتر او در مجمع تشخیص مصلحت نظام است. او در سال 1321 در رفسنجان به دنیا آمد و دارای فوق لیسانس مدیریت از دانشگاه برکلی کالیفرنیا ‌و تحصیلات حوزوی است. از فعالیت‌های سیاسی - اجتماعی او می‌توان به مشارکت فعال در نهضت اسلامی امام خمینی(ره) اشاره کرد که به دستگیری و تبعید و زندانی شدن وی انجامید. او در پایه‌گذاری و اداره انجمن اسلامی دانشجویان ایرانی مقیم آمریکا نیز مشارکت داشت.محمد هاشمی از اعضای شورای مرکزی حزب جمهوری اسلامی ایران بود و در تأسیس حزب کارگزاران سازندگی به عنوان عضو مؤسس شرکت کرد. وی از سال 1363 تا 1373 رئیس سازمان صداوسیما بود و بعد از آن مدتی در وزارت امور خارجه کار کرد ‌از سال 1375 تاکنون نیز عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام است.

حضور محمد هاشمی در جریان مبارزات انقلاب و همراهی وی با امام(ره) در زمان اقامت در پاریس باعث شد که همزمان با دهه فجر انقلاب اسلامی و فرا رسیدن یوم‌الله 22 بهمن به گفت‌وگو با وی بنشینیم.

مشروح گفت‌وگوی تفصیلی خبرگزاری فارس با محمد‌ هاشمی‌ رفسنجانی‌، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در ذیل می‌آید:

هاشمی در ابتدا ضمن عرض تبریک به مناسبت فرا رسیدن ایام‌الله دهه فجر اظهار داشت: در ابتدا جا دارد یادی از امام(ره) که حقیقتاً برای این کشور عزت، افتخار و آزادی و سعادت را به همراه آوردند و همچنین شهدایی که با نثار خون خود باعث شدند درخت انقلاب به بار بنشیند، داشته باشیم.

وی با اشاره به تحصیلات خود در رشته مدیریت و انجام تحقیقات در این زمینه موضوع مدیریت امام خمینی(ره) را موضوع بسیار مهم و دقیقی دانست و گفت: نکات مهمی در خصوص بحث مدیریت امام(ره) وجود دارد که به بیان برخی از نکات آن می‌پردازم.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: نامه‌ای از امام خمینی(ره) که مربوط به همان روز‌های اولی که وارد مبارزات شدند و حدود 20 سال سن داشتند وجود دارد که با آیه کریمه "قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَی وَفُرَادَی ثُمَّ تَتَفَکَّرُوا مَا بِصَاحِبِکُمْ مِنْ جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلَّا نَذِیرٌ لَکُمْ بَینَ یدَی عَذَابٍ شَدِیدٍ " شروع شده و این نامه در کشف الاسرار امام(ره) درج شده است که نکات ارزشمندی در آن نهفته است.

وی اظهار داشت: در این آیه خداوند موعظه می‌کند که هر حرکتی برای خدا باشد، یعنی اگر حرکتی برای خدا آغاز شد، فرقی نمی‌کند که چند نفر با آن همراهی کنند، پس هر حرکتی باید برای خدا باشد.

رئیس اسبق سازمان صدا و سیما تصریح کرد: اگر بخواهیم بحث مدیریت امام(ره) را بررسی کنیم، اولین نکته‌ای که با آن روبرو می‌شویم، حرکت برای خداست،‌ در مورد مدیریت امام(ره) باید به این نکته توجه کنیم که مدیریت و رهبری جامعه موضوعی است که تقریباً با عمر تاریخ برابری می‌کند، یعنی از ابتدای تاریخ همیشه مدیریت و رهبری وجود داشته و در آن یک تقسیم بندی کلی و دو دیدگاه اساسی وجود دارد، دیدگاه اول، دیدگاه رهبری الهی یا مبتنی بر ارزش‌های الهی است که از آن به عنوان رهبری الهی یاد می‌شود، دیدگاه دوم دیدگاه رهبری غیر الهی است که در طول تاریخ به وضوح می‌توان نمونه‌های آن را مشاهده کرد.

 در اروپا و آمریکا مردم زندگی قسطی دارند

مسئول دفتر رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام تأکید کرد: به طور مثال اگر به نهضت انبیاء توجه کنیم در ادوار مختلف می‌بینیم که انبیاء دارای رهبری الهی بودند و کسانی که در برابر انبیاء قرار می‌گیرند نیز جزء رهبران غیر الهی به حساب می‌آیند و در رهبری بر مبنای دیدگاه الهی یک سری اصول وجود دارد که همگی برای حفاظت از گوهر کرامت انسانی پی‌ریزی شده‌اند، یعنی بر اساس رهبری الهی اگر به آیات قرآن یا زمان حضرت رسول الله یا حضرت امیر یا قیام امام حسین (ع) مراجعه کنیم، می‌بینیم که در رهبری الهی حرکت اصلی بر اساس کرامت و گوهر انسانی شکل گرفته و رهبران الهی برای گوهر کرامت انسانی ارزش قائلند و برای خدمت و شکوفایی و احترام به کرامت انسانی حرکت خود را آغاز کرده‌اند.

وی افزود: در رهبری غیر الهی این ویژگی‌ دیده نمی‌شود، البته این مسئله به این معنا نیست که مطلقاً حفظ کرامت انسانی در رهبری غیر الهی وجود ندارد، ولی به هر حال بحث انسان در این رهبری مطرح نیست و کرامت انسانی در آن جایی ندارد و که اگر بحث انسان در این مقوله مطرح باشد تنها به استثمار انسان‌ها اشاره دارد.

هاشمی گفت: با بررسی نظام‌های مدیریتی و سیستم‌های رهبری مختلف در شرق و غرب می‌بینیم که در نظام شرقی سیوسالیستی یا کمونیستی به انسان به عنوان یک بنده نگاه می‌شود و ارزش‌های انسانی جایگاهی ندارد، از آن طرف تفکر غربی به نوع دیگری انسان را استثمار می‌کند و به هیچ وجه کرامت و گوهر انسانی را در نظر نمی‌گیرد و از راه‌هایی گوناگون از جمله ابتذال و فحشاء به گونه‌ای رفتار می‌کند که انسان هیچ آزادگی نداشته باشد.

عضو مجمع تشخص مصلحت نظام به سال‌های دوران تحصیلش در آمریکا اشاره کرد و اظهار داشت: در سال‌هایی که در آمریکا دانشجو بودم مسائلی را که گفتم به عینه می‌دیدم، آمریکایی‌ها به گونه‌ای جامعه‌ خود را اداره می‌کردند که مردم همیشه نیازمند به حقوق یا کار خود باشند و سعی داشتند که یک زندگی قسطی برای مردم درست کنند که اگر فرد یک روز نمی‌توانست کار کند و یک روز لطمه درآمدی می‌دید آن مسئله تأثیر مستقیمی در زندگی روزمره فرد داشت.

وی با بیان اینکه این شرایط هنوز هم در آمریکا وجود دارد، ادامه داد: اصولاً وضع زندگی در اروپا و آمریکا این طور است که بیان کردم و معمولاً اکثر افراد در این جوامع یک زندگی قسطی دارند.

هاشمی با اشاره به تداوم زندگی قسطی در این جوامع گفت: با کارت‌های اعتباری که در اختیار افراد قرار می‌دهند، شخص می‌تواند با آن، اقلام مورد نیاز خود را بدون مبادله پول تهیه کند و آخر ماه افراد حقوقشان را دریافت می‌کنند و متوجه می شوند که باید تمام حقوق‌شان را برای پرداخت قسط هزینه کنند.

عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران تأکید کرد: در این نوع زندگی انسان اسیر است و به تعبیر بعضی بزرگان در این نوع زندگی انسان اسیر شکم و مسائل غیراخلاقی است و این خلاصه مدیریت غربی حتی در عصر حاضر و نحوه ارتباط آن با انسان است که بر اساس آن اکثریت برای تأمین منافع اقلیت به استثمار کشیده می‌شوند.

این فعال سیاسی اظهار داشت: در نظام کمونیستی یا نظام سوسیالیستی وضعیت از این بهتر نیست. بر این اساس باید گفت که وجه تمایز رهبری الهی یا آن دیدگاه رهبری که مبتنی بر رهبری الهی است در موضوع انسان و کرامت انسانی است.

مسئول دفتر رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: بعد از مطالعه دقیق نحوه رفتار مدیریتی امام خمینی(ره) به این نتیجه می‌رسیم که اندیشه و عمل مدیریتی امام خمینی(ره) منطبق بر نظریات دانشمندان و صاحب‌نظران علم مدیریت بوده است، یعنی وقتی که ما علم مدیریت را در غرب بررسی می‌کنیم و رفتار امام را نیز با آن مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که رفتار امام از نظر علمی دقیقاً منطبق بر علم مدیریت است، با این تفاوت که امام خمینی(ره) بر اساس اخلاق و درک دقیق و عمیق دینی و توجه به آیات الهی و همچنین حفظ کرامت انسانی اقدامات خود را انجام می‌دادند.

امام خمینی(ره) در مقابل خداوند احساس تکلیف می‌کرد

وی ادامه داد: مسائل یاد شده از ویژگی‌های مدیریت و رهبری امام خمینی(ره) است و امام ضمن اینکه روش مدیریتی مبتنی بر علم را در پیش گرفته بود به اخلاقیات و نیز مفاهیم و تعالیم دقیق و عمیق دینی توجه خاصی داشت.

هاشمی خاطرنشان کرد: امام خمینی(ره) در مواردی که قصد داشتند نصحیتی کنند، در مکاتبات تأکید می‌کردند که هر حرکتی باید برای رضای خدا باشد.

این فعال سیاسی تاکید کرد: این جمله امام که می‌فرمایند ما عمل به تکلیف می‌کنیم و فرقی نمی‌کند که شکست بخوریم یا پیروز شویم بسیار معروف است و امام(ره) همواره بر این مسئله تأکید داشتند و دلیل این مسئله هم این بود که امام خمینی(ره) در مقابل خداوند احساس تکلیف می‌کردند و به همین دلیل عمل به تکلیف می‌کردند و به نتیجه کاری نداشتند.

وی افزود: یکی دیگر از مشخصه‌های رهبری امام خمینی(ره) این بود که توجه دقیقی به آیات الهی داشتند، لذا در طول مدتی که خدمت ایشان بودم، می‌دیدم که شیوه ایشان همواره مطابق آیه "محمد رسول الله والذین معه اشداء علی کفار و رحماء بینهم و... " است.

 امام خمینی(ره) قدرت‌های بزرگ را به چالش می‌کشید

هاشمی گفت: اصل وحدت درونی، پرهیز از اختلاف و حذف‌های بی‌مورد از دیگر ویژگی‌های امام خمینی(ره) بود.

این فعال سیاسی اظهار داشت: رسول مکرم اسلام این‌طور بودند که در برابر کفار تسلیم نمی‌شدند و به شدت با آنها برخورد می‌کردند و در مقابل آنها بسیار جدی بودند که شیوه امام خمینی(ره) هم همین طور بود، چنانچه می‌دیدیم که ایشان بر سر آمریکا فریاد می‌کشیدند و در برابر شاه یا اسرائیل نه تنها کوتاه نمی‌آمدند بلکه آنها را به چالش می‌کشیدند.

مسئول دفتر رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام تصریح کرد: در تمام مواقعی که همراه امام بودیم، می‌دیدیم که امام خمینی(ره) چنان قدرت‌های بزرگ را به چالش می‌کشید که خود آنها احساس خفت و خواری می‌کردند.

هاشمی اظهار داشت: امام خمینی(ره) 117 روز در پاریس حضور داشتند که بنده 114 روز در خدمت ایشان بودم، زمانی که امام از نجف به سمت کویت حرکت کردند و از ورود ایشان به کویت ممانعت شد، ایشان به بصره برگشتند و یک شب در هتل اقامت کردند؛ از همان جا حسین آقا نوه امام با بنده که در آمریکا بودم، تماس گرفت و گفت که امام فرموده‌اند که شما را در جریان قضایا قرار دهیم و فردا تصمیم می‌گیریم که کجا برویم.

وی ادامه داد: دو روز بعد از این قضایا خبر رسید که امام وارد پاریس شدند و من هم بلافاصله بلیت تهیه کردم و به پاریس رفتم و در حقیقت روز سومی که امام در پاریس حضور داشتند در خدمت امام حاضر شدم و با هواپیمایی که امام به ایران آمدند، وارد میهن شدم و بعد از پیروزی انقلاب هم در ایران زندگی خود را ادامه دادم.

 جزئیات دیدار امام(ره) با نماینده کارتر و ژیسکاردستن در پاریس

مسئول دفتر رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام در ادامه مصاحبه به بیان خاطره‌ای از دوران همراهی خود با امام(ره) در نوفل لوشاتو پرداخت و گفت :زمانی که بحث بازگشت امام به ایران مطرح شد، نظرات مختلفی در این خصوص وجود داشت.

هاشمی گفت: در ایران هم شرایط انقلاب و نهضت جریان داشت و جوش و خروش خاصی بین مردم در جریان بود؛ در آن زمان برخی از ایران تماس می‌گرفتند و می‌گفتند که در حال حاضر شرایط برای بازگشت امام به ایران مناسب نیست و جو غالب این بود که اگر فعلاً امام به ایران نیاید، بهتر است.

وی ادامه داد: در جریان همین مباحث بود که دو نماینده از سوی آقای کارتر رئیس جمهور وقت آمریکا و آقای ژیسکاردستن رئیس جمهور وقت فرانسه درخواست دیدار با امام را کردند و امام هم برای این افراد وقتی اختصاص داد؛ این دو نماینده نزدیک ساعت 10:30 شب خدمت امام رسیدند، نماینده آقای کارتر در این دیدار قصد کرد که از موضع خشونت برخورد کند و خطاب به امام گفت مصلحت نیست که شما در کار مردم دخالت کنید و به طور کل باید گفت که این شخص از زاویه بی‌ادبانه سخنان خود را عنوان کرد.

این فعال سیاسی گفت: امام بعد از سخنان نماینده کارتر خطاب به وی گفت که من هنوز به مردم نگفتم که در مورد آمریکایی‌هایی که در ایران هستند چه کار کنند، ولی اگر لازم باشد خواهم گفت، بعد از فرمایش امام(ره) رنگ نماینده کارتر عوض شد چرا که در آن زمان 65 هزار آمریکایی به عنوان مستشار و کارشناس و کارمند سفارت در ایران حضور داشتند و در واقع اداره حکومت شاه به دست این افراد بود.

هاشمی اظهار داشت: بعد از تهدید امام، نماینده ژیسکاردستن که این وضع را دید، از در مهربانی وارد شد و خطاب به امام(ره) گفت ما خدمت شما رسیده‌ایم تا شرایط را بررسی کنیم و اگر مکان زندگی شما مناسب نیست، به جای بهتری منتقلتان کنیم که مورد موافقت حضرت امام(ره) قرار نگرفت.

در آن زمان امام در یک روستا و در یک خانه بسیار کوچک زندگی می‌کرد که این روستا زمستان بسیار سردی داشت و امکانات رفاهی بسیار کمی در آنجا موجود بود.

وی اظهار داشت: به محض اینکه این دو فرد پای خود را از در خانه امام بیرون گذاشتند، امام فرمودند که اعلام کنید من در اولین فرصت به ایران می‌آیم؛ بعد از فرمایش امام ما هم خبری در این زمینه تنظیم کردیم و به رادیو فرانسه دادیم و رادیو فرانسه هم ساعت 12 شب این خبر را اعلام کرد.

عضو حزب کارگزاران ادامه داد: زمانی که امام(ره) اعلام کردند قصد ورود به ایران را دارد، بختیار فرودگاه را بست و به همین دلیل سفر امام چند روز به تأخیر افتاد، ولی در نهایت امام بعد از تأخیری که ایجاد شد، وارد ایران شدند.

هاشمی اظهار داشت: بعدها از امام پرسیدیم دلیل تصمیمی که بعد از دیدار با نمایندگان آمریکا و فرانسه گرفتند،‌ چه بود؟ ایشان در پاسخ گفتند که آمریکا و فرانسه دلشان برای من نسوخت که برای من مهربانی کنند و معلوم می‌شد که این کشورها قصد ایجاد توطئه‌ای در ایران را دارند که اگر من در ایران باشم، آنها نمی‌توانند توطئه خود را عملی کنند، به همین جهت اعلام کردم که در اسرع وقت وارد ایران می‌شوم تا بتوانم مقابل توطئه اینها را بگیرم.

 یکی از شیوه‌های مدیریتی امام مرزبندی دقیق میان خودی و دشمن بود

مسئول دفتر رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام تأکید کرد: این ماجرا دشمن‌شناسی و قاطعیت امام در برابر کفار را به خوبی نشان می‌دهد، چرا که ما در منطقه، دولت آمریکا را کافر می‌دانیم.

وی ادامه داد: بعد از ورود امام به ایران و پیروزی انقلاب معلوم شد که ژنرال هایزر به ایران آمده بود تا کودتا کند و بررسی‌هایی انجام داده بود که کودتای نظامی علیه انقلابیون و نهضت و امام انجام دهد، ولی در مجموع به این جمع‌بندی رسیده بود که کودتا هم فایده‌ای ندارد و نمی‌تواند جریان انقلاب را متوقف کند و قبل از 22 بهمن از ایران فرار کرد.

این فعال سیاسی با بیان اینکه نکات یاد شده مسائلی است که در مدیریت امام مورد توجه قرار می‌گیرد، افزود: از سویی دیگر می‌بینیم که امام مهربانی‌ها، توصیه‌ها و توجه زیادی را نسبت به مردم داشت.

هاشمی اظهار داشت: بارها بنده و مسئولین دیگر از امام شنیدیم که می‌فرمودند اگر به من بگویید خدمتگزار بیشتر رضایت دارم و لذت می‌برم تا اینکه مرا رهبر خطاب کنید، بر این اساس باید گفت که ایشان خود را خدمتگزار مردم می‌دانستند. به همین دلیل مکرر به مسئولین تأکید می‌کردند که مردم ولی نعمت شما هستند و باید قدر آنها را بدانید.

وی ادامه داد: یکی از شیوه‌های مدیریتی امام مرزبندی دقیق میان خودی و دشمن بود.

مسئول دفتر رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام تأکید کرد: در اندیشه مدیریتی امام خمینی(ره) چندین نکته وجود دارد که این نکات محورهای مدیریتی ایشان محسوب می‌شود که یکی از این مسائل بحث اسلام‌محوری است.

هاشمی گفت: همه تأکید امام روی اسلام و ارزش‌های اسلامی بود. به طور مثال در صحبت آقای بازرگان این مسئله شنیده شده که وی در بیان تفاوت خود با امام این طور می‌گوید که من اسلام را برای ایران می‌خواهم، ولی امام ایران را برای اسلام می‌خواستند.

تأکید امام(ره) بر خدمت به مردم، ساده‌زیستی، برقراری عدالت و واگذاری امور به مردم

این فعال سیاسی با تأکید بر اینکه همه چیز امام برای اسلام بود، افزود: امام(ره) می‌فرمود که اگر قرار است ارزش‌های اسلامی در جامعه پیاده نشود، حکومت بی‌فایده است و اگر بخواهیم یک حکومت ظالمانه مانند دیگر کشورها داشته باشیم، فایده‌ای ندارد، لذا ما قصد داریم حکومت کنیم که اسلام را پیاده کنیم و ارزش‌های اسلامی و انسانی را در جامعه به جریان بیندازیم.

هاشمی تصریح کرد: نکته دیگری که در مدیریت امام(ره) باید به آن اشاره کرد، اصل خدمت به مردم بود، لذا مشاهده می‌شد که امام(ره) تأکید زیادی بر خدمت به مردم داشتند.

وی افزود: تأکید امام بر ساده‌زیستی مسئولین بود و توجه زیادی به آن داشتند.

عضو حزب کارگزاران تصریح کرد: امام بر روی موضوع برقراری عدالت اعم از عدالت اجتماعی، دینی، اقتصادی و مشارکت مردم و واگذاری اموری که مردم می‌توانند آن را انجام دهند، تأکید زیادی داشتند.

وی گفت: مسائلی که امام آن زمان مطرح می‌کردند، مسائل امروز ماست، به طور مثال در حال حاضر در مجمع تشخیص مصلحت نظام بحثی در خصوص مدارس آموزش و پرورش وجود دارد که در این مبحث دو دیدگاه مطرح است. یک دیدگاه مبتنی بر نظرات امام(ره) است که طرفداران این دیدگاه معتقدند که آموزش و پرورش را باید به مردم واگذار کنیم تا مردم آن را اداره کنند و طرفداران دیدگاه دیگر معتقدند که آموزش و پرورش باید در اختیار دولت باشد.

 امام(ره) بر دل‌ها حکومت می‌کرد

هاشمی گفت: اگر حرکت امام که از سال 1340 و بعد از رحلت آیت‌الله بروجردی را بررسی کنیم، می‌بینیم که امام از زمانی که بحث لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی در زمان اسدالله اعلم مطرح شد، وارد مبارزه شدند و بعد از آن بحث لایحه اصلاحات ارضی مطرح شد و بعد از آنهم جریان مبارزه همچنان ادامه داشت ولی نکته مهم این است که حرکت امام به‌گونه‌ای بود که بر تمام مردم تأثیر گذاشته بود.

مسئول دفتر رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: موضوعی در مباحث سیاسی و مدیریتی وجود دارد که می‌گویند حکومت باید بر دل مردم باشد نه بر شانه مردم و امام هم دقیقاً این‌گونه بودند و ایشان واقعاً بر دل‌ها حکومت می‌کردند، به طوری که هر جا که نام امام برده می‌شد، مردم اشک می‌ریختند.

این فعال سیاسی تصریح کرد: ویژگی‌های شخصی امام در فقه، ‌اصول، عرفان، فلسفه، قرآن، تاریخ و ویژگی‌های شخصیتی دیگر ایشان مانند شجاعت، قاطعیت و تقوا همه در نحوه نفوذ ایشان بر دل‌ها تأثیر داشت و در کل باید گفت که امام خمینی(ره) یک شخصیت بی‌نظیر در طول هزار سال اخیر و یا حتی بیشتر از آن است.

 امام(ره) به هیچ وجه هوای نفس و روحیه قدرت‌طلبی نداشت

هاشمی‌ گفت: شخصیتی مانند امام(ره) که در همه امور سرآمد باشد و در کنار آن ویژگی‌های تقوایی، ‌عرفانی و تسلط بر فقه و اصول را نیز دارا باشد و نیز هوای نفس نداشته باشد، کم‌نظیر است.

عضو حزب کارگزاران در ادامه به جوسازی‌های منافقین در سال‌های انقلاب علیه آیت‌الله بهشتی و هاشمی و رهبر معظم انقلاب اشاره کرد و گفت: روزی آقای بهشتی خدمت امام می‌رسند تا از این مسائل گله کنند، امام در پاسخ به آقای بهشتی گفتند که اگر همه این گروهی که در حمایت از من شعار می‌دهند همین الان خلافش را بگویند هیچ تأثیری بر اراده من برای خدمت به انقلاب اسلامی ندارد.

این فعال سیاسی تأکید کرد: این سخن امام تنها یک شعار نبود و یک واقعیت بود که در تمام وجوه زندگی ایشان به وضوح قابل مشاهده است، ایشان به هیچ‌وجه هوای نفس و روحیه قدرت‌طلبی نداشتند.

مسئول دفتر رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام تصریح کرد: منطق امام(ره) این‌طور نبود که برای پاسداری از حکومت از ارزش‌ها خارج شوند و این مسئله‌‌ای بود که ما همیشه با مارکسیست‌ها بر سر آن بحث داشتیم؛ ما به مارکسیست‌ها می‌گفتیم در اسلام هدف وسیله را توجیه نمی‌کند و ما همه چیزمان بر مبنای اخلاق است و اگر اقدامی قرار است برخلاف اخلاق انجام شود، آن را انجام نمی‌دهیم.

وی گفت: تفاوتی که در رهبری‌های مختلف و جوامع گوناگون با رهبری امام وجود دارد این است که امام اسلام محور بودند و این مسئله را از روز اول مبارزه سرمشق خود قرار دادند.

هاشمی در پایان با بیان اینکه امام تأکید داشتند حفظ نظام از اوجب واجبات است، گفت: منطق ارزش‌های اسلامی و همچنین منطق و مدیریت و رهبری امام بر این اساس بود که تمام وجوه را در نظر می‌گرفتند، ولی بر حفظ نظام در چارچوب ارزش‌ها تأکید داشتند.