ژاله آموزگار: منشور کوروش کهن‌ترین سند مراعات حقوق بشر است/ ارفعی: ایران نمی‌تواند مدعی منشور کوروش باشد
به گزارش خبرگزاری ایسنا، عصر روز گذشته (یکشنبه، ۲۹ آبان ماه) همایش «روز جهانی کوروش» در دانشکدهٔ ادبیات دانشگاه تهران برگزار شد.
در ابتدا، یکی از برگزارکنندگان این همایش به نمایندگی از دانشجویان، بویژه دانشجویان رشتهٔ باستان‌شناسی با اشاره به اینکه روز هفتم آبان به‌عنوان «روز جهانی کوروش» معرفی شده است، گفت: برگزاری این همایش با چنین تأخیری به دلیل وجود پروسه‌ای طولانی برای گرفتن مجوز بود؛ ولی با این حال، جای این روز جهانی فقط در سالنامهٔ کشور ایران به‌عنوان کشوری که زادگاه کوروش است، خالی است. به همین دلیل، خواهان ثبت این روز به‌عنوان یک روز ملی در سالنامهٔ ملی ایران هستیم.
سپس حکمت‌الله ملاصالحی به‌عنوان نخستین سخنران، مطالبی را دربارهٔ اهمیت دورهٔ هخامنشی بیان کرد. وی بیان کرد: دوران هخامنشی یکی از ادوار بسیار درخشان و سرنوشت‌ساز تاریخ ماست که همواره مورد بی‌مهری بسیار قرار گرفته است. همهٔ ما کم و بیش تعلق خاطر و علاقه‌ای به میراث فرهنگی و تاریخ خود داریم. این سبب می‌شود، نوعی حجاب روی واقعیت‌های تاریخی افکنده شود و گاهی در عرصهٔ داوری، واقعیت‌ها را به گونه‌ای دیگری ببینیم. به همین دلیل، رویدادهای تاریخی و واقعیت‌های اجتماعی در برابر داوری‌های ما آسیب‌پذیرند.
او با اشاره به اینکه ما به داوری‌ها و تعاریف دیگران در مقابل تاریخ خود حساس هستیم، اظهار کرد: از امتیازات مهم تاریخ و فرهنگ ما این است که شاید پس از هخامنشی‌ها، از این هویت قومی عبور کرده و به یک هویت معنوی فرهنگی و تاریخی رسیده‌ایم.
ملاصالحی دربارهٔ دوران هخامنشیان بیان کرد: علاوه بر اینکه این دورهٔ درخشان تاریخی برای ما، منطقه و تاریخ جهان فوق‌العاده مهم است، فروپاشی آن نیز بسیار عبرت‌آمیز است، به‌طوری که متفکران غربی نیز از تأثیر این دوران سرنوشت‌ساز غافل نبودند؛ ولی با این حال معتقدم در این دوره، اتفاقاتی رخ داده است که کم و بیش از آن غافل بوده‌ایم.
او گفت: در دورهٔ هخامنشیان نوعی عبور از فرهنگ‌های منطقه‌ای و اسطوره‌ای را می‌بینیم و به یک عرصهٔ نبوی، وحدانی و وحیانی وارد می‌شویم. در کتیبه‌های هخامنشی اتفاق نظر بر سر یک خدای یگانه که جهان را آفریده مشاهده می‌شود. در واقع، ایران به چنان عمقی از درک رسیده که خدا و اهورامزدایی را باور دارد که راستی را می‌آفریند و آن را برای انسان قرار می‌دهد.
وی تأکید کرد: این درک از وجود و هستی، یکی از نقاط مهم و سرنوشت‌ساز در تاریخ آدمی است، زیرا انسانی که در عصر تاریخ اسطوره‌ای و مشرکانه زندگی می‌کند، بسیار تراژیک است. به این ترتیب، با تابیدن آفتاب نبوت مشخص می‌شود که خدا کجاست، اهریمن کجاست و شادی چیست و این‌ها برای نخستین بار با عبور زرتشت و آغاز تاریخ نبوی ما مشخص می‌شود.
ملاصالحی با بیان اینکه یکی از افتخارات هخامنشیان این است که به قومی که در آن زمان، دارای کتاب بوده (یهودی) اهمیت داده است، گفت: یهودیت نبوی را با صهیونیست امروزی نباید یکی کنیم، بلکه باید تلاش کنیم آن‌ها را از یکدیگر جدا کنیم.
او ادامه داد: تعاریف نبوی ما با دورهٔ هخامنشیان آغاز می‌شود. اینکه در کتیبه‌های هخامنشی از راستی، نور، خرد و شادی سخن گفته می‌شود، حادثهٔ کوچکی نیست. این موضوعات فقط بار اخلاقی ندارند، بلکه بار هستی‌شناسی دارند که انسان ایرانی در آن زمان در پرتو نبوت و حقیقت به آن رسیده است.
ملاصالحی همچنین اظهار کرد: اهمیت و اعتبار چنین دورهٔ تاریخی‌ای در این نیست که چنگ و دندان خود را سه قرن برای فتح کشور‌ها تیز کرده بود، بلکه برای این است که حامل ارزش‌های نو بوده است. وی در پایان سخنان خود افزود: مردم ایلام، حوزهٔ هلیل‌رود، هیرمند و بین‌النهرین درگیر یک فرهنگ مشترک در ظل آفتاب نبوت اهورایی سهیم می‌شوند و امروز این میراث فرهنگ نبوی به همهٔ ما تعلق دارد.
در ادامهٔ این همایش، ژاله آموزگار ـ پژوهشگر و مترجم ـ گفت: خوشحالم که به سرزمینی تعلق دارم که مردم آن از دیرباز به خدایان زمینی و سنگ و بت دل نبسته‌اند، آفریدگار را در فراسو‌ها دیده و خوشی‌ها و پیروزی‌ها را از او دانسته‌اند و در درماندگی‌ها دست به سوی او دراز کرده‌اند.
وی با اشاره به اینکه مطالبی را دربارهٔ اشاره‌های فراسویی در متن لوح کوروش و سنگ‌نوشته‌های هخامنشی ارائه خواهد کرد، ادامه داد: سلسلهٔ هخامنشی در حافظهٔ تاریخی ایران، جایگاه برجسته‌ای دارد و کوروش از خوش‌نام‌ترین فرمانروایان این سلسله است، به‌طوری که نام او علاوه بر قرار گرفتن در کتاب عهد عتیق، با گزارش نویسندگان یونانی و دیگر روایت‌ها، هیچ‌گاه از خاطره‌ها زدوده نشد.
او ویژگی‌های کوروش را زیر یک لقا درآوردن اقوام ایرانی، همه جای ایران سرای او شدن و سپس به جهان‌گشایی پرداختن دانست و افزود: کوروش فرمانروایی بزرگ بود که حتی مورخان بیگانه نیز او را ستوده‌اند و منشور او را می‌توان کهن‌ترین سند کتبی از دادگستری و مراعات حقوق بشر در تاریخ دانست که در آن، تساهل و تسامح فرمانروایانه به وضوح دیده می‌شود، بویژه اینکه وقتی دیگران از سوزاندن اسیران و درآوردن چشم و گوش پس از کشورگشایی‌های خود سخن می‌گویند، کوروش از ساختن و آباد کردن سخن می‌گوید.
در ادامهٔ این همایش، عبدالمجید ارفعی که دکتری زبان‌شناسی خود را از مؤسسهٔ شهر‌شناسی شیکاگو گرفته و در سال‌های دور، تالار کتیبه‌های موزهٔ ملی را راه اندازی کرده است، به پرسش دانشجویان دربارهٔ کوروش و منشور او پاسخ داد.
وی در بخشی از پاسخ‌های خود دربارهٔ اینکه آیا امکان برگشتن منشور کورش به ایران وجود دارد؟ گفت: این منشور در ایران پیدا نشده است که کسی بخواهد چنین موضوعی را پیگیری کند. از آنجا که منشور کوروش در عراق امروزی کشف شده است، اگر قرار باشد چنین موضوعی دنبال شود، این کشور نیز می‌تواند مدعی باشد.
در بخش دیگری از این همایش، جلال‌الدین کزازی ـ نویسنده و مترجم در حوزهٔ زبان و چهرهٔ ماندگار کشور ـ با اشاره به اینکه امروز برومندترین، دلیر‌ترین و دلپسند‌ترین فرزند این مرز و بوم را گرامی می‌داریم، اظهار کرد: به راستی بی‌گمان کوروش چهره‌ای است که نه تنها در تاریخ ایران، بلکه در پهنهٔ گیتی بی‌همتاست. کوروش هم در روزگار خود و هم امروز، برای ایرانیان و جهانیان شهریار نمونهٔ آرمانی است، بویژه برای کسانی که می‌خواهند در آزادی، به روزی و شادکامی بزیند.
وی با اشاره به اینکه دگرسانی کوروش چنان بوده که از او چهره‌ای مینوی و فراسویی نزد جهانیان ساخته است و ایرانیان او را پدر خود می‌نامیدند، افزود: به‌راستی کدام فرمانروایی را می‌شناسید که مردم با آغوش باز پیروی از او را پذیرا باشند. او یکی از بزرگ‌ترین دروغ‌های تاریخ را این امر دانست که چهرهٔ کوروش را با چهره‌ای پلید، ددمنش و فرهنگ‌سوز یکی دانسته‌اند.
کزازی با بیان اینکه بزرگ‌ترین تعریف از آدمی، این است که از زبان دشمن شنیده شود، به ستایش «سزار» ـ پادشاه بزرگ روم ـ از کوروش اشاره و بیان کرد: او در ستایش خود گفته، آرزوی من آن است که روزگاری بتوانم مانند کوروش پارسی بر جهان فرمانروایی کنم. وی ادامه داد: من برآنم که چهره‌ای مانند کوروش تنها در ایران‌زمین می‌تواند پدید آورده شود و هیچ سرزمین دیگری در جهان شایستگی نداشت که مردی مانند کوروش را بپرورد.
او افزود: بزرگداشت کوروش، بزرگداشت فر، فرهنگ، فرزانگی، داد، دانایی، دوستی، شادی، شکوه، شگرفی، خرد، همدلی و خجسته‌خویی است. پس بنازیم بر خود که مردی چون کوروش را در دامان تاریخ و فرهنگ خود پرورده‌ایم.
به گزارش ایسنا، پس از سخنان کزازی، جلال ذوالفنون تک‌نوازی سه‌تار را برای دقایقی اجرا کرد که با تشویق زیاد حاضران در سالن همراه شد.
در بخش پایانی این همایش، کامیار عبدی ـ باستان‌شناس ـ با اشاره به اینکه در حال نوشتن مقاله‌ای دربارهٔ منشور کوروش است، گفت: معتقدم این منشور، سیاسی‌ترین دست‌ساختهٔ بشر است که همواره مورد استفاده و سوءاستفاده قرار گرفته است.
وی بیان کرد: از زمان اعلام ورود منشور کوروش به ایران، عده‌ای پیشنهاد کردند که این اثر را به موزهٔ بریتانیا بازنگردانیم، ولی به صورت صریح می‌گویم که منشور کوروش هیچ‌گاه در ایران نبوده و در اینجا نیز کشف نشده است. بنابراین حقی نسبت به بازگرداندن آن به کشور نداریم.
او در ادامه، مطالبی را با نمایش نقشه و تصاویر مختلف دربارهٔ استوانهٔ کوروش با عنوان «استوانهٔ کوروش: سنتی بین‌النهرینی با رنگ و لعاب ایرانی» ارائه کرد.
نظر شما :