مامور اطلاعاتی افسانه‌ای شوروی در ایران درگذشت
گوهر وارطانیان مأمور اطلاعاتی مشهور و افسانه‌ای سرویس اطلاعات شوروی سابق که مانع ترور رهبران شوروی، انگلیس و آمریکا توسط آلمان نازی در ایران شده بود روز دوشنبه در ۹۳ سالگی درگذشت.
گوهر به همراه شوهرش گئورگ وارطانیان حدود ۴۳ سال با نام‌های مستعار «آنیتا» و «هانری» در سازمان اطلاعات شوروی کار می‌کردند و در سال ۱۹۴۳ میلادی عملیات سرویس ویژه آلمان نازی تحت عنوان «پرش بلند» برای ترور چرچیل، استالین و روزولت رهبران بریتانیا، شوروی و آمریکا در زمان برگزاری کنفرانس تهران را ناکام گذاشتند.
خبر درگذشت او در صفحه فیس‌بوک سفارت ارمنستان در روسیه با این تیتر منتشر شد که «عزیمت وی ضرر جبران‌ناپذیری برای همه ما است!»
وارطانیان ۲۵ ژانویه سال ۱۹۲۶ به دنیا آمد و در اوایل دهه ۱۹۳۰ به همراه خانواده راهی ایران شد. وی در سن ۱۶ سالگی به گروه ضد فاشیسم شوروی پیوست و با همسر آینده خود یعنی گئورگ وارطانیان که سرهنگ اتحاد جماهیر شوروی بود آشنا شد.
براساس گزارش رسانه‌های روسیه او به همراه شوهرش فعالیت‌های اطلاعاتی گسترده‌ای در ایران در شرایط دشوار داشت. در سال ۱۹۵۱، گوهر به همراه شوهرش به شوروی بازگشت و تحت عنوان مستعار آنیتا و هانری به زندگی خود ادامه داد. وی و همسرش پس از ۳۰ سال کار سرانجام بازنشسته شدند.
این نیروی اطلاعاتی شوروی پیش از مرگ گفته بود «سلیا ساندیس» نوه وینستون چرچیل نخست‌وزیر پیشین بریتانیا به خاطر نجات جان پدربزرگش در زمان برگزاری کنفرانس تهران در سال ۱۹۴۳ میلادی در مسکو به دیدن او رفت و شخصاً از او و سرویس اطلاعاتی شوروی برای نجات جان پدربزرگش تشکر کرد.
عملیات پرش بلند نقشه‌ای بود که گفته می‌شود آلمان برای ترور همزمان ژوزف استالین، وینستون چرچیل و فرانکلین روزولت در کنفرانس ۱۹۴۳ تهران در جریان جنگ جهانی دوم داشت که پیش از اجرا کشف و متوقف شد.
قرار بود رهبری این عملیات در دست سرهنگ دوم اس‌اس، اتو اسکورتسنی باشد اما جاسوسان اتحاد شوروی به رهبری وارطانیان، نقشه را پیش از اجرای آن کشف کردند و مأموریت هیچ گاه به نتیجه نرسید.
رسانه‌های روسیه همواره به ترویج این نقشه ترور در فیلم‌ها و داستان‌ها می‌پردازند. در مقابل رسانه‌های غربی مدعی هستند که نقشه هرگز وجود خارجی نداشته و در واقع بخشی از کارزار ضد اطلاعاتی سرویس اطلاعات شوروی معروف به کاگ‌ب بوده است.
روایت روس‌ها از این داستان
روس‌ها می‌گویند: گئورک وارطانیان که پسر یک افسر امنیتی شوروی فعال در ایران بود در قالب صاحب یک قنادی فعالیت می‌کرده است.
او در ماه فوریه سال ۱۹۴۰ گروهی از عوامل اطلاعاتی شوروی را گردهم آورد و با ایوان آقایانس افسر اطلاعاتی شوروی مقیم تهران ارتباط داشت.
گئورک وارطانیان ۱۹ ساله با نام مستعار امیر رهبری گروهی را برعهده گرفت که اعضای آن را افراد رانده شده از شوروی در سال ۱۹۳۷ اعم از آشوری‌ها، ارمنی‌ها و لزگی‌ها تشکیل می‌دادند و گئورک در این گروه با گوهر همسر آینده خود آشنا شد.
گئورک یک بار هم توسط پلیس ایران لو رفت و پس از بازداشت دو نفر از مخالفان خود را با عنوان اینکه جاسوس شوروی هستند لو داد و سه ماه هم در بازداشت بسر برد.
گروه وارطانیان در مجموع ۴۰۰ عامل آلمان در بین ایرانیان را کشف کرد و بسیاری از آن‌ها پس از اشغال ایران توسط متفقین به شوروی منتقل شدند.
کاگ‌ب شوروی مدتی پیش از برگزاری کنفرانس تهران در سال ۱۹۴۳ از یک عامل اطلاعاتی خود در جنگل‌های اوکراین به نام «نیکلای کوزنتسف» تلگرامی دریافت کرد که آلمان قصد دارد در هنگام برگزاری کنفرانس تهران عملیات خرابکاری اجرا کند. هدف این گروه آلمانی هلاکت یا ربودن ژوزف استالین، وینستون چرچیل و فرانکلین روزولت رهبران وقت شوروی، انگلیس و آمریکا بود.
آلمان‌ها برای این منظور گروه اطلاعاتی را در منطقه دریاچه قم واقع در ۷۰ کیلومتری شهر قم پیاده کردند و این افراد با لباس‌های محلی از جمله روحانی مسلمان و مجهز به سلاح و بی‌سیم به سوی تهران حرکت کردند.
آن‌ها پس از ۱۰ روز به تهران رسیدند و از آنجا با کامیون وارد شهر شدند. خانه تیمی آن‌ها در یکی از خیابان‌های مرکزی تهران در نزدیکی سفارت انگلیس و شوروی قرار داشت. گروه آلمان‌ها از آنجا با برلین تماس گرفتند تا مقدمات استقرار گروه اصلی خرابکار به رهبری اتو اسکورتسنی افسر ارشد اطلاعاتی این کشور را فراهم کنند.
گروه کاگ‌ب به رهبری گئورک وارطانیان به همراه عوامل جاسوسی ام.آی -۶ انگلیس اطلاعات آلمان‌ها را دریافت کرده و پس از جستجوی طولانی و یافتن بی‌سیم آلمان‌ها همه افراد این گروه را دستگیر کردند.
گئورک وارطانیان و افراد گروهش در این عملیات با لباس مبدل و به عنوان فروشنده میوه اقدام می‌کردند و با دستگیری عوامل اطلاعاتی آلمان، برلین از اعزام گروه اصلی به رهبری اسکورتسنی برای اجرای عملیات خرابکاری علیه رهبران شرکت‌کننده در کنفرانس تهران صرف‌نظر کرد.
منبع: ایرنا
نظر شما :