اگر هوایی برای تنفس نباشد اصلاحات مفهومی ندارد

تاریخ ایرانی: نهم نوامبر ۱۹۹۰، یکسال پس از فروپاشی دیوار برلین، میخائیل گورباچف، رهبر اتحاد جماهیر شوروی به بن رفت و با هلموت کهل، صدراعظم آلمان دیدار و گفت‌وگو کرد. اندیشکدۀ وودرو ویلسون، متن کامل مذاکرات رهبران آلمان و شوروی را منتشر کرده که ترجمه آن را در «تاریخ ایرانی» می‌خوانید:

کهل: ورود شما را به بُن خیر مقدم می‌گویم، آقای رئیس‌جمهور. این سومین ملاقات ما در یکسال گذشته است. روابط جهانی در حال تغییرات اساسی است و ما باید راجع به مسائل زیادی صحبت کنیم. امروز هوا هم آفتابی شده و حتی آسمان هم ورود شما به آلمان را خیر مقدم می‌گوید، مردم آلمان هم برای همهٔ آنچه که انجام داده‌اید از شما متشکرند.

گورباچف: آب و هوای خوب، انسان را خوش‌بین می‌کند. ما باید کارهای اساسی انجام دهیم و مطمئنم که در مدت اقامت من در کشور شما می‌توانیم برنامه‌های وسیعی که در نظر گرفته شده را به انجام برسانیم.

کهل: از همه مهم‌تر مایلم بدانم که اوضاع شما در کشورتان، اتحاد جماهیر شوروی چگونه است؟ خبر‌ها به ما می‌رسد ولی مسلما کافی نیستند و مایلیم که کاملا مطلع شویم. صادقانه بگویم که آنچه در ۷ نوامبر در میدان سرخ اتفاق افتاد ما را نگران کرده است. یک ماه پیش سوءقصدی به جان وزیر کشور – شابل - انجام گرفت. فرد معتادی که از تعادل روانی برخوردار نبود به او شلیک کرد. شابل اکنون فلج شده است.

گورباچف: تظاهرات عظیمی همزمان با جشن‌های ماه اکتبر شکل گرفتند. بر خلاف سال‌های گذشته دستور از بالا نیامده بود. بحث‌های زیادی راجع به صحت این موضوع در گرفت…

{هفت صفحه از سند اصلی حذف شده است.}

کهل: رسما به عنوان صدراعظم آلمان و همچنین به عنوان هلموت کهل، یک شهروند آلمانی، اعلام می‌کنم که به شما امید دارم. فقط به شما و نه به کسانی که در کنار شما هستند. به همین دلیل خودم را ملزم می‌دانم که به شما در دستیابی به اهدافتان کمک کنم. مطمئن باشید که در این راه دشوار همراهتان خواهم بود. همانطوری که پیش‌تر هم اشاره کردم، بیش از هر زمان دیگری به کمک متخصصین و افراد زبده نیاز دارید. این افراد حتما نباید آلمانی باشند. نمایندگان کشورهای دیگر هم می‌توانند به کمک بیایند. اما باید به نظرات آن‌ها گوش دهید که به ورطه تاریکی نیافتید. به عقیده من صبر جایز نیست. باید هرچه سریع‌تر وارد عمل شد. اگر هوایی برای تنفس نباشد اصلاحات مفهومی ندارد. ما متوجه این موضوع هستیم و اقدامات لازم را به عمل آورده‌ایم. در ۲۷ اکتبر در رم گفتم که جلسهٔ ماه دسامبر شورای اروپا باید در چارچوب موضوع روند اصلاحات در شوروی برگزار شود. باید برای این موضوع آماده باشیم. به همین دلیل قصد دارم تا ظرف دو سه هفتهٔ آینده نزدیکترین معاونم تلچیک و دو یا سه اقتصاددان را نزد شما بفرستم. دلور و گونزالس هم همین قصد را دارند. واشنگتن هم در این زمینه تغییرات اساسی داشته است. آن‌ها هم به طرز فکر اروپایی نزدیک شده‌اند. کمی قبل با بوش تماس تلفنی داشتم و برای او توضیح دادم که مردم اروپا به تقویت روابط میان شوروی و ایالات متحده در مواجه با مسالهٔ خاورمیانه به خصوص خلیج فارس خوش‌بین هستند. به بوش گفتم تصور کنید اگر وزیر دفاع شوروی مارشال اوستینوف بود چه اتفاقی می‌افتاد. امروز صبح با شولتز، وزیر امور خارجهٔ سابق ملاقات کردم. او هم با من هم‌عقیده بود که می‌بایست به گورباچف کمک کرد و مهم‌تر اینکه همین حالا در آغاز زمستان باید با اقلام مصرفی و غذایی کمک را آغاز کرد.

گورباچف: پیش از این هم اشاره کردم که سخت‌ترین مرحله در راه است. ما وارد بازار خواهیم شد. در طول ۱۲-۱۰ ماه تا یکسال و نیم آینده به کمک نیاز خواهیم داشت.

کهل: دوست عزیز می‌توانید روی کمک من حساب کنید. از واژهٔ دوست استفاده می‌کنم چرا که کارهای زیادی با هم انجام داده‌ایم و کارهای زیادی هم در پیش رو داریم. فکر می‌کنم اشتباه نیست اگر بگویم که ژاپنی‌ها هم حاضرند تغییر موضع بدهند و مایل به همکاری با گروه هفت هستند تا به نتایج مثبتی برسیم. به نظر می‌آید که اگر بنای مذاکرات با ژاپن نهاده شود، اوضاع تغییر خواهد کرد. شما می‌دانید که منظورم چیست.

گورباچف: باید فکر کنم! موضوع بسیار حساسی است. مطرح کردن این موضوع برای یلتسین هزینه خواهد داشت؛ مردم صراحتا این پرسش را مطرح کرده‌اند: آیا حقیقت دارد که او بخش‌هایی از کشورمان را جدا می‌کند؟ به طور کلی باید در زمینهٔ مسائل ارضی محتاطانه وارد عمل شویم. بهتر است که از مسیر همکاری مشترک، افزایش همکاری‌های اقتصادی و توسعه روابط اقتصادی و … وارد عمل شویم.

{هفت صفحه از سند اصلی حذف شده است.}

کهل: ما آماده‌ایم که دوره‌های آموزشی برای نظامیان برگزار کنیم و آن‌ها را برای امور غیرنظامی همچون کار با کامپیو‌تر آشنا کنیم و ۲۰۰ میلیون مارک را برای این منظور اختصاص داده‌ایم. ایجاد کمیسیون‌های مشترک را نیز خواهیم سنجید. در اینجا مسالهٔ املاکی پیش می‌آید که به ارتش شوروی اختصاص دارند. می‌دانیم بازرگانانی هستند که مایلند این زمین‌ها را بخرند و یا مبادرت به انجام تجارت مشترک کنند. چشم‌انداز خوبی به نظر می‌رسد.

گورباچف: حالا نوبت خلیج فارس است. این بحران برای ما آزمونی است تا توانایی‌مان در همکاری مشترک را بسنجیم. همهٔ آنچه که تاکنون در چارچوب سازمان ملل متحد صورت گرفته موفقیت بزرگی محسوب می‌شود. برای نخستین بار در طول تاریخ - و نه فقط در تاریخ معاصر پس از جنگ جهانی - با یکدیگر در زمینهٔ حساس کنونی همکاری می‌کنیم؛ در چارچوب سازمان ملل با روحیهٔ اتحاد و فهم متقابل از آنچه وظیفه ما در برابر جهان برای حفظ صلح و امنیت به شمار می‌رود. تهاجم را محکوم کرده‌ایم، تصمیمات قاطعی اتخاذ کرده‌ایم و بدون چون و چرا به آن‌ها جامهٔ عمل پوشانده‌ایم. تمامی تلاش‌ها برای از بین بردن این اتحاد با شکست مواجه شده‌اند. ما از موضعمان عقب‌نشینی نخواهیم کرد. چندی پیش به جورج بوش نامه نوشتم و به او اطمینان دادم که موقعیت کنونی را حفظ خواهیم کرد. امور داخلی آمریکا به سمت معینی پیش می‌روند و جورج بوش زمان چندانی ندارد، به همین دلیل باید از او حمایت کرد.

کهل: وضعیت پیش آمده با گروگانگیری بسیار خطرناک است. آن‌هایی که با آمریکاییان، طرز فکر و تاریخشان آشنا هستند به خوبی در می‌یابند که این یک بازی بسیار خطرناک است. همیشه این‌طور بوده است که تا پای گروگان‌های آمریکایی به میان می‌آید افکار عمومی و موضع سنا می‌تواند ظرف ۲۴ ساعت تغییر کند. ما در پی آنیم که این مساله بدون دخالت نظامی و از طریق سیاسی در چارچوب قطعنامهٔ شورای امنیت سازمان ملل حل شود. اما بی‌پرده بگویم: اگر گروگان‌های دیگر کشور‌ها آزاد شوند ولی آمریکاییان گروگان باقی بمانند یک فاجعه رخ خواهد داد. در این منطقه افرادی وجود دارند که از وقوع جنگ بهره خواهند برد. سوریه حرفی نخواهد زد و اسراییل نخواهد توانست تاثیر به سزایی بگذارد. لابی اسراییل در آمریکا به طرز باورنکردنی قوی است، اما این بار دستان بوش نسبت به ریگان باز‌تر است. شخص ریگان و همسرش نانسی در موقعیت متفاوتی قرار داشتند.

گورباچف: باید بوش را مطمئن کرد که ما قصد عقب‌نشینی نداریم و فقط به دنبال پیروزی هستیم. جامعهٔ جهانی با تخاصم و تهاجم مخالف است. ما از منطقه‌ای محافظت می‌کنیم که منبع انرژی اقتصاد جهانی است و اقتصاد جهانی در خدمت کل جامعهٔ جهانی قرار دارد. محاصره و تحریم تاکنون موفق بوده است. همهٔ این‌ها را که کنار هم قرار بدهیم متوجه می‌شویم که یک پیروزی عظیم برای سازمان ملل متحد به دست آمده است. [صدام] حسین باید متوجه شود که او را بر سر جایش خواهیم نشاند. او به این موضوع پی برده است. ثبات و استحکام، فشار و رزمایش نظامی، مهاجم را به خود می‌آورد. نباید گزینه‌های سیاسی را کنار بگذاریم. دیروز با بیکر وزیر امور خارجه توافق کردیم راه‌های جدیدی بیابیم تا رژیم حسین را وادار کنیم که کویت را آزاد کند…

{باقی اوراق این سند موجود نیستند.}