ناکامی در عملیات طبس؛ حسرت همیشگی کارتر
لارا جیک/ ترجمه: شیدا قماشچی
در نخستین نشست مطبوعاتی پس از اعلام بیماری‌اش که در این ماه با حضور ۱۷ خبرنگار برگزار شد، در باب توافق هسته‌ای ماه جولای گذشته و محدودیت برنامهٔ هسته‌ای ایران در ازای لغو تحریم‌ها هیچ سخنی به میان نیامد. او بیشتر به زندگی حرفه‌ای‌اش به عنوان فرماندار، رئیس‌جمهور و امور بشردوستانه‌اش در «مرکز کارتر» پرداخت.
بحران گروگانگیری ایران نقطهٔ عطفی در ریاست جمهوری کارتر و یکی از مهم‌ترین دلایل باخت دموکرات‌ها در انتخابات سال ۱۹۸۰ به شمار می‌رود. اشغال سفارت آمریکا در تهران در زمان ریاست جمهوری کارتر اتفاق افتاد. انقلابیون خشمگین ایرانی، آمریکا را حامی شاه می‌دانستند، شاهی که حکومتش روزبه‌روز فاسد‌تر و زورگو‌تر می‌شد. زمانی که کارتر در انتخابات سال ۱۹۸۰ شکست خورد، گروگان‌ها هنوز در تهران اسیر بودند و تنها چند ساعت پس از آنکه رونالد ریگان کاندیدای حزب جمهوری‌خواه در سال ۱۹۸۱ زمام امور را در دست گرفت، آزاد شدند.
پنجشنبه گذشته از کارتر سؤال شد اکنون که به گذشته می‌نگرد آیا کاری را به طور متفاوتی انجام می‌داد؟ کارتر در پاسخ به این سؤال به ماجرای ایران اشاره کرد. او که در طول ۳۵ دقیقه نشست مطبوعاتی‌اش با روحیه و پرانرژی به نظر می‌رسید، اینگونه گفت: «ای کاش یک هلیکوپتر دیگر برای نجات گروگان‌ها می‌فرستادم و بار دیگر به ریاست جمهوری انتخاب می‌شدم.»
او به عملیات «پنجه عقاب» (عملیات طبس) اشاره دارد، عملیات متهورانه‌ای که در نهایت به شکست انجامید. در آوریل ۱۹۸۰ تعداد زیادی از ماموران ویژهٔ نیروی دلتا توسط شش هلیکوپتر به ایران منتقل شدند تا گروگان‌ها را آزاد کنند. یکی از هلیکوپتر‌ها با نقص فنی مواجه شد و کارتر عملیات را لغو کرد. در حین خروج از ایران، یکی از پنج هلیکوپتر باقی مانده با هواپیمای حامل سوخت برخورد کرد و هشت نظامی آمریکایی در این سانحه کشته شدند. عملیات پنجه عقاب شکستی تحقیرآمیز برای آمریکاییان بود و همه کارتر را مقصر شناختند؛ ایرانیان از شکست این عملیات استقبال کردند و کتاب‌ها و فیلم‌های زیادی از جمله فیلم «طوفان شن» (۱۹۹۷) را بر مبنای این عملیات تهیه کردند.
پیامدهای تسخیر سفارت و تلاش‌های بی‌نتیجه برای نجات گروگان‌ها باعث شده تا روابط دیپلماتیک میان دو کشور به مدت ۳۳ سال متوقف بماند؛ دو طرف همچنان بدبینی عمیقی در مورد اعمال و نیات یکدیگر دارند. در سال ۲۰۱۳ اوضاع تغییر کرد، حسن روحانی به ریاست جمهوری ایران برگزیده شد و وعده داد تا از شدت تحریم‌های اعمال شده بکاهد. بدگمانی‌ها همچنان ادامه دارند: جمهوری‌خواهان کنگره و لابی اسرائیل به شدت در پی آن هستند تا توافق هسته‌ای ماه جولای میان ایران، آمریکا و پنج قدرت جهانی را بر هم بزنند. باراک اوباما به سختی در تلاش است تا این توافق‌نامه را حفظ کند، این بزرگترین دستاورد او در زمینهٔ سیاست خارجی است.
کارتر در پاسخ به حسرت‌ها و افسوس‌هایش گفت که شاید از جهاتی بهتر است که دورهٔ ریاست جمهوری‌اش برای چهار سال دیگر تمدید نشد و به این ترتیب زود‌تر فرصت آن را یافت تا سیاست‌های مردمی و امور انسان‌دوستانه‌اش در مرکز کارتر را آغاز کند: «اگر بخواهم میان مرکز کارتر و چهار سال ریاست جمهوری یکی را برگزینم، مرکز کارتر را انتخاب می‌کنم.»
او توانست از این جایگاه اعتبار از دست رفته‌اش در زمینهٔ سیاست خارجی را جبران کند و به امور مهمی همچون مبارزه با بیماری مهلک کرم گینه بپردازد. او به طنز گفت: «دوست دارم پیش از مرگم شاهد مرگ آخرین کرم گینه باشم.»
او ادامه داد که چشم‌انداز صلح میان اسرائیل و فلسطین «بسیار پریشان‌تر از آن چیزی است که من از پنجاه سال پیش به یاد دارم». ایالات متحده «در عمل هیچگونه تاثیری بر هیچ کدام از طرفین درگیر» ندارد. کارتر گفت روند صلح «به حالت سکون» درآمده است و مسئولیت آن تا حد زیادی بر گردن اسرائیل است زیرا کشور فلسطین را به رسمیت نمی‌شناسد. این سخنان را می‌توان کنایه‌ای به دولت اوباما دانست. روند صلح اسرائیل - فلسطین از اولویت‌های اساسی اوباما و جان کری وزیر امور خارجهٔ ایالات متحده است. او در سال گذشته از تلاش بیهوده و بی‌ثمر برای امضای تعهدنامهٔ صلح دست کشید.
کارتر روابط سردتری با دموکرات‌های بر سر قدرت دارد و پس از پایان دورهٔ ریاست جمهوری‌اش به برخی از جمهوری‌خواهان نزدیک شده است. او گفت پس از اعلام خبر سرطانش، جورج دبلیو اچ بوش و جورج دبلیو بوش، روسای پیشین جمهوری و همسرانشان بیش از یکبار با او تماس گرفته‌اند و او «بسیار قدردان آن‌هاست».
کارتر گفت بیل کلینتون رئیس‌جمهور اسبق، باراک اوباما و هیلاری کلینتون نامزد دموکرات‌ها در انتخابات آینده نیز با او تماس گرفته‌اند، همین‌طور «وزیر امور خارجه» - البته کارتر از جان کری نام نبرد - او با لبخند تلخی گفت: «نخستین بار پس از مدت‌ها با من تماس گرفتند.»
منبع: فارن پالیسی
نظر شما :