پیکر ریچارد فرای سوزانده شد

هفتم فروردین‌ماه امسال (۲۷ مارس ۲۰۱۴) «ریچارد نلسون فرای» - ایران‌شناس آمریکایی - در سن ۹۴ سالگی در شهر بوستون آمریکا درگذشت. او سال‌ها پیش وصیت کرده بود تا پس از مرگ، در کنار زاینده‌رود در اصفهان دفن شود؛ اما با وجود موافقت دو رئیس‌جمهور وقت ایران با این پیشنهاد، به دلیل اتفاق‌هایی که پس از مرگش افتاد، برای خاکسپاری به ایران منتقل نشد، تا اینکه چندی پیش، پیکر او در همان شهر بوستون سوزانده شد.

دکتر تورج دریایی - یکی از همکاران ایرانی پروفسور فرای در آمریکا و استاد تاریخ ایران و جوامع فارسی زبان دانشگاه کالیفرنیا در شهر ارواین آمریکا - با تأیید خبر سوزانده شدن پیکر فرای، به خبرگزاری ایسنا گفت: دو هفتۀ پیش، خانوادۀ پروفسور فرای پس از ۷۳ روز انتظار برای رسیدن خبری از ایران و دادن اجازه برای دفن پیکر این ایران‌شناس در این کشور، بالاخره تصمیم گرفت پیکر او را بسوزاند؛ اما هنوز نمی‌دانم قرار است با خاکستر او چه کنند.

ریچارد نلسون فرای در نوجوانی با مطالعۀ داستان‌های تاریخی، به شرق و تاریخ آن علاقه‌مند شد. به همین دلیل، همزمان با تحصیل در رشتۀ فلسفه در دانشگاه ایلینوی، در رشتۀ تاریخ نیز به تحصیل پرداخت و زبان‌های عربی و ترکی و همچنین هنرهای اسلامی را آموخت. او پس از آشنایی با «آلبرت اومستد» مجذوب سخنان او دربارۀ کشفیات جدید موسسۀ شرق‌شناسی در تخت جمشید شد و مطالعات خود را در این زمینه دنبال کرد. پس از گذراندن دوره‌های چین‌شناسی و باستان‌شناسی چین و ژاپن، نزد محمد سمسار که مدرک دکتری از دانشگاه پنسیلوانیا داشت، زبان فارسی را آموخت.

فرای به کمک او، کتاب «تاریخ بخارا» اثر نرشخی را ترجمه کرد و همین، به رسالۀ دکتری او در دانشگاه هاروارد تبدیل شد. او در سال‌های ۱۹۴۳ و ۱۹۴۴ میلادی به ایران، افغانستان و هند سفر کرد و در این سفرها به آثار باستانی علاقه زیادی پیدا کرد. فرای از سال ۱۹۴۸ تا ۱۹۹۰ عضو هیات علمی دانشگاه هاروارد بود و به‌ عنوان استاد مهمان در کشورهای مختلف از جمله ایران (شیراز) به تدریس پرداخت.

فرای از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۱۰ عضو افتخاری سازمان «پرشن گلف آن‌لاین» بود و همواره با ارسال نامه خطاب به تحریف‌کنندگان، از نام «خلیج فارس» دفاع می‌کرد.

از کتاب‌های بسیاری که فرای دربارۀ تمدن ایران و ایرانیان نوشته‌ است، می‌توان به ترجمۀ «تاریخ بخارا»، «میراث باستانی ایران»، «عصر زرین فرهنگ ایران» و «تاریخ باستانی ایران» اشاره کرد.

پروندۀ دفن فرای در ایران شاید با سوزاندن پیکر او بسته شد؛ اما پروندۀ بی‌وفایی مسوولان ایرانی در عمل به عهد خود و جامۀ عمل پوشاندن به آخرین خواستۀ کسی که سال‌های زیادی از عمرش را در راه شناختن و معرفی کردن ایران گذاشت، همچنان باز است.