حجت: ریچارد فرای خدمات ارزنده‌ای به تاریخ ایران داشت
دفن جسد ریچارد فرای با نوعی زورآزمایی خیابانی مواجه شده تحلیل شما در این باره چیست؟
فرای یک کار‌شناس است که در شناسانیدن ایران به جهان تاثیر مثبت داشته و این هم که تقاضا دارد در ایران دفن شود مشکلی با آن نمی‌بینم و فکر می‌کنم خوب است اگر اجازه داده شود که این اتفاق بیفتد. برای اینکه آنجا قبلا هم محل دفن پروفسور پوپ شرق‌شناس مشهور بوده که او هم خدماتی را در این حوزه به انجام رسانده است. در هر حال من نمی‌گویم که به کلی عاری از هر گونه عیب و نقص است اما در مجموع و در شرایطی که الان با آن مواجه هستیم اجازه دهیم تا دانشمندی که ایران‌شناس است و با کتاب‌هایش با اقداماتش به ما کمک کرده، در آنجا دفن شود.
اتفاقا در این باره مسئولان واکنش‌های مختلف نشان دادند و عده‌ای تدفینش را در ایران به عنوان یک ایران‌شناس جایز شمرده‌اند و گروه دیگر او را تا مرز «زباله‌های غربی» پیش برده‌اند که به هیچ وجه نباید در خاک کشورمان مدفون شود. شما به عنوان یک چهره فرهنگی این مساله را چطور ارزیابی می‌کنید؟
ببینید به عقیده من ما نباید به گونه‌ای به مساله نگاه کنیم که این فرد یک اجنبی و یک عنصر خارجی است. دقیقا با آثاری که ایشان دارند، اقدامات، سخنرانی‌ها و نحوه معرفی ایران به جامعه جهانی البته مطلقا عاری از اشکال نیست اما به هر حال مجموعه خدمات ایشان نسبت به درخواستی که دارد که در ایران دفن شود معقول است. به اعتقاد من مخالفین این امر جنبه ضد آمریکایی قضیه را دیده‌اند در حالی که اگر به آثار ایشان به ویژه مقالات وی رجوع کنند و با دیدگاه‌های ایشان آشنا باشند متوجه می‌شوند که در زمان حیاتشان به اندازه‌ای که از یک فردی نظیر او توقع می‌رفت، بیشتر قصد خدمت داشته‌اند. از این جهت من فکر می‌کنم در این موقعیت این بزرگواری و مهمان‌نوازی و لطفی است که ایرانیان می‌توانند داشته باشند نسبت به اینکه این فرد با توجه به توانمندی‌ها و موقعیتش توانسته خدمتی را برای مردم ایران و تاریخ ایران انجام دهد. مسلما ایشان به اندازه یک ایرانی مسلمان خادم نتوانسته است اما در جایگاه خودش و در حد وسع و توانش خدمت کرده است.
آقای حجت مساله خارجی بودن یا نبودن یک چیز است و اینکه او را بزرگترین جاسوس سازمان CIA در خاورمیانه بدانیم که پل ارتباطی فتنه و جریان انحرافی است یک بحث دیگر...
بله ضمن تائید مقصود شما باید بگویم که اگر این‌گونه به مساله نگاه کنیم، می‌شود هر کسی را متهم به این قسم کلمات و عبارات کرد. باید بررسی شود که اسناد و شواهد این ادعا چیست. ما از ایشان بت نمی‌سازیم اما در زمان حکومت شاه و به میزانی که ممکن بوده تلاش کرده و ما شاهد نتایج آن بوده‌ایم. داوری من این است: ما این اجازه را بدهیم بسیار بهتر از تکیه به نقاط ضعف ایشان و ممانعت از انجام این کار است.
بسیاری از موافقین تدفین در داخل ایران معتقدند که نحوه مخالفت با این مساله هم باید درست باشد نه اینکه بریزند و به بهانه مخالفت به مقبره‌ای دیگر نیز آسیب بزنند.
بله باید مستند با این موضوع مقابله کرد و این به اصطلاح متهم کردن فقط در حد اینکه ایشان یک خارجی بوده نمی‌توان و نباید دست به یک چونان اعمالی زد. اینکه فرای به عنوان یک کار‌شناسی کسری اشتباه داشته این‌ها برای همه هست. ما اکنون احتیاج به این داریم که نسبت به این موضوع قدر‌شناسی شود تا دیگران را با محبت دعوت کنیم به اینکه خدمت کنند و بیشتر هم خدمت کنند و این خدمت صادقانه‌تر باشد و اشتباهات کمتری داشته باشند تا اینکه ما، مثلا با چنان سخت‌گیری و چونان رفتاری از یک آقایی نظیر ریچارد فرای تقاضا داشته باشیم مثل یک علامه کار کند. این انتظار نا‌معقولی است. از این جهت همان‌طور که می‌دانید تمام رئیس‌جمهوران گذشته با این مساله موافق بودند، هیچ یک مخالفتی نکردند، چون سال‌های طولانی است که ایشان این مساله را مطرح کرده‌اند. در زمان‌های گذشته از دو دوره قبل تا به امروز روسای جمهور هم موافق بودند که این اتفاق بیفتد. برخوردهایی که شده فکر نمی‌کنم مناسب باشد.
از دولت حرف زدید. با توجه به سکوت دولت نسبت به این مساله چه نقشی برای دولت و سازمان میراث فرهنگی باید در نظر گرفته شود؟
من فکر می‌کنم چون ایشان به میراث فرهنگی ایران خدمت و آثار فرهنگی ایران را معرفی کرده است، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران علی‌القاعده باید راه را برای تحقق خواسته ایشان باز کند. ایشان نخواسته که در محل نامعقول و نامشروعی دفن شود. در همان محل زاینده‌رود و در همان جایی که مدفن او هست باشد، بعد‌ها هم این زمینه باز شود که سایر خدمتگذاران غیرایرانی به فرهنگ ایران را آرام آرام بتوانیم در آنجا دفن شوند یعنی جایی با طراز بین‌المللی به وجود بیاوریم. آنگاه این مساله نقطه‌ای در اصفهان برای دفن این قسم خادمین به فرهنگ ایران شود. ما می‌توانیم این مساله را به یک پدیده جذاب و خوب بدل کنیم و بتوانیم از آن یک جذابیت بین‌المللی بسازیم.
تاجیکستان وارد صحنه شده تا در صورت عدم موافقت ایران پذیرای او باشد...
بله همین‌طور هم هست شما توجه داشته باشید که ایشان که همه مطالبش درباره ایران، نه کشور ایران بلکه ایران بزرگ هست، این را تاجیکستان ببرد و دفن کند در حقیقت توضیحاتی که ایشان راجع به ایران داده است به نحوی سوی تاجیکستان تمایل می‌یابد. این‌ها به هیچ وجه درست نیست. کاری نکنیم که این اتفاق بیفتد و به نظرم اشتباهات شخصیتی نظیر ایشان ولو در همان حدی که ادعا می‌شود قابل اغماض است.
نظر شما :