آیت‌الله موسوی بجنوردی: به اعتقاد امام قدرت بدون مقبولیت، مشروع نیست
آیت الله سیدمحمد موسوی بجنوردی در آستانه روز جمهوری اسلامی در گفتگو با پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران گفت:«امام بحث حکومت اسلامی را در اواخر سال 44 در نجف اشرف در پرتو ولایت فقیه مطرح کردند. اساسا اعتقاد ایشان بر این بود که اولا اسلام نظام حکومتی دارد و ثانیا این حکومت یک سیستم بخصوص دارد. حضرت امام (ره) وارد این بحث شدند که اساسا اسلام نظام حکومتی دارد و حکومت جزو احکام اولیه است. یعنی لازم است که حکومت با شرایط خاص خود تشکیل داده شود.»
شاگرد امام به سیستم حکومتی مد نظر امام اشاره کرد و اظهار داشت:«حضرت امام نظرشان بر این بود که حکومت اسلامی عمدتا بر دو پایه استوار است. یکی اسلام و دیگری مردم. مردم به اعتبار تحقق مقبولیت یا از راه بیعت یا از راه بیعت مدرن (انتخابات) باید فردی را قبول بکنند و بپذیرند. این مقبولیت هست که قدرت می آورد. اگر بنا باشد مقبولیتی در کار نباشد و انتخاب یا بیعتی در کار نباشد اینجا قدرت، مشروع نیست.»
وی ادامه داد:«این معنا را در خود شخص پیغمبر اکرم (ص) می بینیم. ایشان در سیزده سالی که در مکه بود، چون جز در قبال افراد خاصی مقبولیت آنطوری نداشت، حکومت تشکیل نداد. به مدینه که هجرت کرد، مردم همه آمدند بیعت کردند.ایشان اولین کاری را که کرد حکومت تشکیل داد.» وی خاطرنشان ساخت:«مسئله حکومت و مدیریت در جامعه یک مسئله عقلایی است. قدمت آن قدمت تاریخ بشر است.البته این مدیریت ممکن است در مدل‌های مختلفی از نظام قبیله‌ای گرفته تا سیستم مدرن آن جلوه کند. حکومت مشروع حکومتی است که ملت هم باید دنبالش باشند.»
یار دیرین امام گفت:«حضرت امام نظرش این بود که سیستم حکومت در اسلام حکومت قانون بر مردم است. هیچ وقت فرد در حامعه اسلامی حکومت نمی‌کند. اولین شخص عالم امکان که شخص رسول الله است هم مجری قانون است. او حکومت نمی‌کرد بلکه قانون الهی را اجرا می‌کرد. قانون‌گذار ذات باری‌تعالی است که درحقیقت حاکم در حامعه اسلامی الله است و حاکم جامعه اسلامی هم خداست.»
موسوی بجنوردی به حاکمیت مسلمانان در مقطع زمانی غیبت تا زمان ظهور پرداخت و اظهار داشت:«اعتقاد امام این است که حاکم اسلامی از بین فقها با شرایط خاصی انتخاب می شود. اینکه عادل باشد، با تقوا باشد، مدیر باشد، مدبر باشد، شجاع باشد، آگاه به امور زمان باشد و جزو متمم همه اینها این است که مردم با او بیعت کنند یا انتخابش بکنند.»
وی افزود:«جزو متمم مقام رهبری جامعه اسلامی، بیعت مردم و انتخاب مردم است. حدوثا و بقائا ما می‌بینیم که این سیستم، بهترین نوع دموکراسی است. یعنی وقتی می‌گویم حدوثا و بقائا رای مردم دخالت دارد در ولایت ولی در عصر غیبت. پس ما می‌بینیم ملت راسا در حاکمیت خود دخالت دارد این را حضرت امام می‌فرماید. من یک شاهد را هم بگیرم بر این مدعا. من خدمت ایشان در پاریس بودم. آبان ماه 57 مدیر مجله فیگارو خدمت ایشان آمد و پرسید که شما اگر پیروز شدید، سیستم حکومت شما چی هست؟ ایشان فرمودند، جمهوری اسلامی. او خدمت امام عرض کرد که کدوم سیستم؟ جمهوری اسلامی که مردم راسا انتخاب کنند یا مردم پارلمان را انتخاب کنند، پارلمان رئیس جمهور را انتخاب بکنند؟ امام پاسخ داد، مثل همین جمهوری که شما دارید که مردم راسا خود رئیس جمهور را انتخاب کنند. امام از حیث تئوری در نجف بحث کرد که حکومت اسلامی بر دو پایه استوار بود. یکی اسلام که احکام و مقررات همه بر موازین اسلام باشد و دیگری مسئله حکومت و مدیریت که باید بر اساس آرا مردم باشد. از حیث عملی هم در پاریس تصریح کردند که جمهوری اسلامی به این معنا است که مردم راسا بیایند خودشان انتخاب کنند و هم بعد از انقلاب به آراء مردم اهمیت می دادند. از دید حضرت امام مسئله جمهوری اسلامی به همان معنایی است که امروز در جهان مدرن که بخواهند تعریف می کنند. به نظر من مدرن ترین حکومت و مردمی‌ترین حکومت، حکومت اسلامی است که امام معمار آن بوده و حدود و ارکان آن را بیان کرده است.»
آیت الله موسوی بجنوردی در ادامه گفت:«وقتی مردم یکی را قبول نداشته باشند، چگونه می‌خواهد مدیریت کنند. شأن مدیریت در جامعه پدیده قدرت است و پدیده قدرت وابسته مقبولیت است. امیرالمومنین در آن 25 سالی که حکومت در دستش نبود و کسان دیگری بودند نشسته بود در خانه و مشغول عبادت بود چرا که مردم با او بیعت نکردند و بصورت قهری هم نیامد بجنگد و بگوید حکومت مال من است. بعد که عثمان کشته شد و مردم با علی(ع) بیعت کردند آن وقت حجت بر ایشان تمام شد که حکومت را تشکیل بدهد و وارد میدان شود.»
وی اظهار داشت:«مسئله مقبولیت یک امر عقلایی است. گاهی اوقات ممکن است که مردم فردی را قبول نداشته باشند مثل رضا خان و صدام و ... این نوع حکومت‌ها بر پایه توپ و تفنگ بود. مردم آنها را قبول نداشتند. دست آخر با یک چیز جزئی مثل یک کودتا از بین می‌روند. آمریکا اختلال کوچکی ایجاد کرد و صدام رفت. و یا در ایران، انگلستان و شوروی وارد شدند و رضاخان با تمام ظلم و ستمش تمام شد.»
این شاگرد حضرت امام در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه اگر مردم بیعت خود را بشکنند، وظیفه حاکم اسلامی چیست؟، گفت:«نقض بیعت از امور بسیار قبیح و ناپسند است. وقتی مردم بیعت می کنند، اگر نقض بکنند به عمل شیطانی دست زده‌اند. نقض بیعت معصیت است و معصیت کبیره هم هست. وقتی امیرالمومنین آمد با سه طائفه جنگید. یکی ناکثین بود. یعنی کسانی که بیعت را شکاندند. اینها افرادی بودند که وقتی بیعت را شکستند، افراد ناپسندی در جامعه معرفی شدند.»
از موسوی بجنوردی پرسیده شد که برخی در حال حاضر ادعا می‌کنند جمهوریت در اندیشه و عمل امام یک تاکتیک بود و نه یک عقیده. وی درپاسخ گفت:«ببینید من ربع قرن با امام بودم، در نجف و پاریس. و بعد از پیروزی انقلاب در ایران. مذاق امام خمینی است که من به شما گفتم. امام اهل اینکه از کسی بترسد یا دوشکله صحبت بکند که فلان کس خوشش نیاید ودیگری خوشش بیاید، نبود. آنچه را که تشخیص می داد، اعلام می‌کرد. مانند جدش امیرالمومنین بود. همانطور که امیرالمومنین اهل مماشات و تعارف نبود و جز راه خدا چیزی را نمی‌دید. این مقدار که من همراه امام بودم، هیچ وقت ندیدم که ایشان برخلاف عقیده‌اش یا خلاف آنچه که قبول دارد یا عقیده دارد، کاری انجام دهد یا حرفی بزند یا صحبتی بکند که برخلاف عقیده‌اش باشد. به آن چیزی که می‌گفت اعتقاد داشت و عمل می‌کرد.»
وی افزود:«باید عملکرد امام را ببینیم. ایشان عقیده‌اش این بود که جمهوری اسلامی بر مبنای رای مردم است. اگر اعتقاد به رای مردم نداشت[تعیین نوع نظام را] برای چی به رای مردم گذاشت؟ او خیلی راحت می‌گفت، من نظرم این است و بر همه لازم است که این کار را بکنند. مردم هم قبول می‌کردند. امام هر کاری را به رای مردم می‌گذاشت. جمهوری اسلامی را به رای مردم گذاشت. بعد قانون اساسی را که نوشتند امام قبول داشت، به رای مردم گذاشت. امام روز اول که وارد تهران شد، در بهشت زهرا صراحتا گفت که من به پشتبانی این ملت دولت تعیین می‌کنم. من به پشتیبانی ملت، توی دهن دولت می‌زنم، به پشتبانی ملت. اگر این تئوری را قبول نداشت، خودش باید می‌گفت که من تعیین می‌کنم و حرفی از ملت نمی‌زد. چون ملت داد زدند از شمال تا جنوب و از شرق تا غرب که حزب فقط حزب الله و رهبر فقط روح الله. آن وقت امام تشکیل دولت داد.»
موسوی بجنوردی در پاسخ به این سوال که مکانیسم انتخابات در اندیشه امام چگونه بود؟ آیا امام این نحوه انتخابات را که بر پایه نظارت استصوابی برگزار می شود، قبول داشت؟ گفت:«ببینید این بحث‌ها جنبی است. من بحث تئوریک می‌کنم. می‌گویم که فلسفه سیاسی امام در حکومت مبتنی بر آرای ملت بود. حالا بر این مساله عمل می‌شود یا نمی‌شود، بحث دیگری است. من به اینها کاری ندارم. تئوری امام مشخص است. حالا ممکن است که عمل کنند یا نکنند.»
وی همچنین اظهار داشت:«من امیدوارم خط امام که همان اسلام راستین و به قول خودشان اسلام ناب محمدی است، همیشه در این مملکت زنده باشد و مورد تاکید و عمل همه قرار بگیرد. تا مادامی که خط امام حاکم باشد و اندیشه امام سر مشق همه باشد، اسلام حاکم است.» موسوی بجنوردی در پایان گفت:«خدای نکرده اگر بنا باشد که ذره‌ای از خط و اندیشه امام خارج شویم، آنوقت جای تاسف فراوان خواهد بود. امیدوارم آن روز نیاید و همیشه خط امام و اندیشه امام حاکم بر جامعه اسلامی باشد.»
نظر شما :