۴ سال حبس برای مشارکت در کشتار ۳۰۰ هزار یهودی
هنوز مشخص نیست که آیا اسکار گرونینگ، مامور اس اس در جنگ جهانی دوم، می‌تواند مجازات حبس چهار ساله را تحمل کند یا دادگاه مجازات او را به خاطر سن زیادش ملغی خواهد کرد؟ دادستان دادگاه باید پس از قطعی شدن حکم در این باره تصمیم‌گیری کند.
گرونینگ از سپتامبر ۱۹۴۲ تا اکتبر ۱۹۴۴ در «گردان حفاظتی» (Schutzstaffel) ارتش نازی که به طور مخفف «اس اس» خوانده می‌شد، خدمت می‌کرد. طبق کیفرخواست ۸۵ صفحه‌ای گرونینگ، او «رد و نشان قتل‌عام جمعی» یهودیانی که به اردوگاه مرگ فرستاده شدند را پیش از رسیدن گروه‌های بعدی زندانیان پاک می‌کرد. او در آن زمان در اردوگاه مرگ آشویتس به عنوان حسابدار کار می‌کرد و مسئولیت داشت پول‌های یهودیان زندانی را از آن‌ها گرفته و به برلین ارسال کند.
فرانتس کومپیش، رئیس قضات دادگاه هنگام صدور حکم درباره دلیل مجازات اسکار گرونینگ گفت متهم خود داوطلب بود پستی در اردوگاه کار اجباری آشویتس داشته باشد: «مطمئنا این خواست او را باید در آن دوران ارزیابی کرد، اما او مجبور به این کار نبوده است.» رئیس قضات دادگاه شهر لونه‌بورگ آلمان توضیح داد که در آشویتس «همه چیز برای کشتار انسان‌ها فراهم شده بود.» او گفت شرایط موجود در آشویتس «غیرانسانی و برای روح انسان تحمل‌ناپذیر بوده است.»
گرونینگ سال ۲۰۰۵ در چند مصاحبه با روزنامه‌های آلمانی از خاطرات دوران خدمت خود در اردوگاه آشویتس صحبت کرده بود. یکی از جملات او در این مصاحبه‌ها به نخستین خاطره‌اش از اتاق‌های گاز برمی‌گشت: «در آن شب ژانویه سال ۱۹۴۳ برای نخستین بار دیدیم که یهودیان چطور به اتاق گاز فرستاده می‌شوند. صدای فریادهای وحشت‌زده آن‌ها را در اتاق گاز وقتی در‌ها به رویشان بسته می‌شد، می‌شنیدم.» او سال ۲۰۰۵ تأکید کرده بود: «من هیچ‌کس را نکشتم. من تنها چرخ کوچکی در ماشین مرگ بودم. من مجرم نبودم.»
وکلای مدافع گرونینگ در جلسات دادگاه که زیر ذره‌بین افکار عمومی جهان بود، خواستار آزادی موکل خود بودند و دلیل آوردند که او به طور مستقیم در جنایت نازی‌ها در اردوگاه مرگ آشویتس شرکت نداشته است. دادستان دادگاه خواستار حکم یک سال و نیم حبس برای اسکار گرونینگ شده بود، اما دادگاه برای او حکم چهار سال حبس صادر کرد. شاکیان خصوصی از اعلام رای دادگاه خشنود هستند. توماس والتر، وکیل مدافعی که به همراه وکیل دیگری بیش از ۷۰ شاکی خصوصی را که بیشترشان بازماندگان هولوکاست هستند، در دادگاه‌های مختلف همراهی کرده، در این باره گفت: «بسیار خوشحالیم که متهمان مطمئن نیستند که در دوران زندگی‌شان تحت تعقیب قرار نمی‌گیرند.»
به نظر می‌رسد که دادگاه گرونینگ آخرین پرونده محاکمۀ متهمان دوران نازی در اردوگاه کار اجباری آشویتس آلمان باشد. از پایان جنگ جهانی دوم ۷۰ سال گذشته است و بسیاری از متهمان یا درگذشته‌اند، یا آن‌ها را به علت پیری دیگر نمی‌توان محاکمه کرد. محاکمه گرونینگ در ماه آوریل سال جاری آغاز شد و متهم به «مسئولیت اخلاقی» خود در قبال کشتار ده‌ها هزار نفر در اردوگاه آشویتس اعتراف کرد و با ابراز ندامت گفت که در آن زمان، و در سن ۲۱ سالگی، طرفدار جدی رژیم نازی بود. وظیفه دادگاه این بوده که آیا می‌توان متهم را از نظر قضایی مسئول دانست یا نه؟ حسابدار اردوگاه آشویتس در دادگاه رسیدگی به اتهامش گفته بود: «به لحاظ اخلاقی، اقداماتم مرا گناهکار کرده است.» او در نخستین روز برپایی این دادگاه در آلمان درخواست بخشش کرده بود. اوا پوستایی فاهیدی، یکی از بازماندگان اردوگاه آشویتس در حاشیه نخستین جلسه دادگاه گفت: «فقط آنانی که آنجا بوده‌اند می‌دانند چه اتفاقی افتاده است. از این رو این زمانی بسیار مهم در زندگی من است که در دادگاهی شرکت می‌کنم که در آن یکی از نیروهای اس اس محکوم خواهد شد. موضوع، مجازات نیست بلکه محاکمه شدنش مهم است.»
رسیدگی به این پرونده به منزله سابقه‌ای برای پیگرد قضایی کسانی است که از جرایم و جنایات حکومت‌هایی نظیر رژیم نازی آلمان آگاهی دارند و به عنوان «مهره‌های کوچک» به تشکیلات کشتار و سرکوب آن‌ها خدمت می‌کنند. به گفته گزارشگران، بسیاری از مردم آلمان معتقدند که با گذشت هفتاد سال از پایان جنگ و سقوط نازیسم و با توجه به دوام دموکراسی در کشورشان، بهتر است ماجراهای آن دوران از جمله کشتار یهودیان (هولوکاست) را خاتمه یافته تلقی کرد. به خصوص وضع جسمانی نامساعد گرونینگ باعث شد که برخی از مردم آلمان کشاندن او به محاکمه را غیرضروری بدانند.
پیشتر دادستانی فرانکفورت هم نظر داده بود که پیگرد اسکار گرونینگ و سایر کارکنان ساده اردوگاه‌های کار اجباری موردی ندارد و استدلال کرده بود که فعالیت آن‌ها نمی‌تواند «عامل» کشتار ساکنان اردوگاه و در نتیجه، اقدام مجرمانه محسوب شود. دادستانی هانوور با این نظر مخالفت کرد و پرونده علیه گرونینگ سرانجام در این ایالت به جریان افتاد.
بسیاری می‌پرسند که چرا رسیدگی به پرونده گرونینگ به این زمان طولانی نیاز داشت؟ چرا حسابدار آشویتس در روزهای پایانی زندگی‌اش مقابل دادگاه قرار می‌گیرد؟ آن هم در حالی که در آلمان از سال ۱۹۵۸ یک دفتر مرکزی در شهر لودویگس‌بورگ برای روشنگری در مورد جنایات نازی‌ها وجود دارد. یکی از دلایل این تأخیر، تصحیح قانونی است که بر اساس آن «مجرم» تعریف می‌شود. این قانون در سال‌های دهه ۶۰ و ۷۰ دارای شرطی بود که بر اساس آن، زمانی به یک فرد مجرم گفته می‌شد که مرتکب یک جرم مشخص شده باشد.
قانون سال ۲۰۱۱ با رأی دادگاه مونیخ در پرونده جان دمیان‌یوک تغییر کرد. جان دمیان‌یوک در جنگ جهانی دوم نگهبان اردوگاه سوبیبور بود. او سال ۲۰۱۱ زمانی که ۸۹ سال داشت به دلیل همکاری در قتل بیش از ۲۸ هزار یهودی به پنج سال زندان محکوم شد؛ هر چند که دخالت مستقیم او در این قتل‌ها ثابت نشده بود. دمیان‌یوک پیش از اجرای این حکم درگذشت.
در اردوگاه آشویتس در فاصله سال‌های ۱۹۴۰ تا ۱۹۴۵ حدود هفت هزار افسر اس اس خدمت می‌کردند. توماس والتر، وکیل شاکیان پرونده گرونینگ می‌گوید: «اگر معیارهای حقوقی امروز، آن زمان (بعد از جنگ) وجود داشت، باید در آلمان فدرال برای هزاران مرد و زن پرونده تشکیل می‌شد.» او تصریح می‌کند: «اما آن زمان نمی‌خواستند که این‌طور باشد.» در نتیجه کسانی که به نازی‌ها کمک کرده بودند، مورد پیگرد قرار نگرفتند. گرونینگ هم برای خدمت در اردوگاه مرگ نازی‌ها هرگز مجازات نشد.
دستگاه قضایی آلمان اما ۳۰ سال پیش پرونده‌ای برای گرونینگ تشکیل داد. اما این پرونده به دلیل کافی نبودن مدارک در سال ۱۹۸۵ بسته شد. گرونینگ آن زمان شهادت داده بود که «به طور مستقیم در قتل‌عام یهودیان دخالت نداشته و تنها از چمدا‌ن‌ها مراقبت می‌کرده است».
منابع: دویچه‌وله/ بی بی سی / یورونیوز
نظر شما :