سرنوشت مبهم کتب نفیس در کاخ گلستان

به گزارش خبرگزاری ایسنا، گیتی آذرپی از ایران‌شناسان بنام ایرانی در آمریکاست که در کرسی «تاریخ هنر ایران باستان» در دانشگاه برکلی تدریس می‌کرد. او چند سال پیش، بازنشسته شد و این کرسی را به یک متخصص هنر شرق دریای مدیترانه سپرد که به گفتهٔ برخی باستان‌شناسان، پژوهش‌های ایران‌شناسی با این اتفاق دچار نقصان شد.

کتابخانهٔ غنی استاد گیتی آذرپی با پیگیری‌های چند نفر از باستان‌شناسان ایرانی در حدود سال‌های ۱۳۸۱ و ۱۳۸۲ به کاخ گلستان اهدا شد. صحبت‌های اولیه برای اهدا و نمایش کتاب‌های آذرپی در زمان مدیریت علیرضا انیسی در کاخ گلستان مطرح و قرار‌ها گذاشته شد، تا با اختصاص یک اتاق از کاخ، کتاب‌های او در مکانی مشخص به نمایش درآیند.

علیرضا انیسی - مدیر سابق کاخ گلستان - در این باره به خبرنگار ایسنا گفت: صحبت‌های اولیه در سال ۱۳۸۰ و در زمان مدیریت من در کاخ، برای نمایش کتاب‌های دکتر آذرپی انجام شد. با او نیز در کاخ گلستان ملاقاتی در این زمینه داشتم و قرار‌ها برای آوردن کتاب‌ها به تهران و نمایش آن‌ها در کاخ گذاشته شد. سه ماه پس از پایان مأموریت من در کاخ گلستان و سفرم به خارج از کشور، کتاب‌ها در زمان مدیریت خانم ثقةالاسلام در کاخ، یعنی حدود سال‌های ۱۳۸۱ و ۱۳۸۲ به تهران و کاخ گلستان رسیدند و قرار شد در این کاخ به نمایش درآیند؛ اما پس از آن، اطلاع دیگری دربارهٔ آن‌ها ندارم.

همچنین مدیر فعلی مجموعهٔ ثبت جهانی کاخ گلستان، پروین ثقه‌الاسلام در این باره توضیح داد: با وارد شدن کتاب‌های این ایران‌شناس (نسخه‌های چاپی و به زبان لاتین) به کاخ گلستان، تا اواخر سال ۱۳۸۸ کتاب‌ها در بخش آثار چاپی کتابخانهٔ کاخ گلستان بودند و به مدت هفت سال از این کتاب‌ها در‌‌ همان مکان استفاده می‌شد؛ اما پس از آن به دلیل تصمیمی که مبنی بر متمرکز کردن کتاب‌های چاپی در «عمارت خوابگاه» در کاخ گلستان گرفته شد، تعدادی از کتاب‌های دکتر آذرپی در کارتن‌هایی جمع‌آوری شدند، تا امکان متمرکز شدن آلبوم‌خانه، کتاب‌های خطی و چاپی در یک نقطه فراهم شود.

او با اشاره به اینکه فروردین‌ماه سال ۱۳۸۹ از مدیریت کاخ گلستان کنار گذاشته شد، ادامه داد: در آن زمان، همهٔ کتاب‌ها به دلیل کمبود فضا جمع‌آوری شدند.

وی همچنین اضافه کرد: اکنون برای نمایش دوبارهٔ کتاب‌های گیتی آذرپی در بخشی از کاخ گلستان در حال برنامه‌ریزی هستیم و قصد داریم در آیندهٔ نزدیک، دوباره کتاب‌های این ایران‌شناس را به نمایش بگذاریم.

با وجود این سخنان، هنوز به شکل روشن مشخص نیست که آیا تمام کتاب‌های اهدایی دکتر آذرپی در کاخ گلستان هستند یا در طول سال‌های گذشته، به دلیل شرایط نامناسب نگهداری، آسیب‌هایی به آن‌ها وارد شده است.

گفته شده که هدف از انجام این کار، تکریم کارهای خیریه با هدف ترغیب دانشمندان و محققان بوده، تا آن‌ها کتابخانه‌ها و آثار ارزشمند خود را به مجموعه‌های فرهنگی - تاریخی هدیه کنند که در اختیار علاقه‌مندان و پژوهشگران قرار گیرند؛ اما در سال‌های گذشته با اجرای پیشنهاد اهدای کتابخانهٔ دکتر آذرپی به کاخ گلستان و سرنوشت آن، دیگران علاقه‌ای به انجام چنین کاری ندارند.

پیش از دکتر گیتی آذرپی، برخی پیشکسوتان حوزهٔ باستان‌شناسی و میراث فرهنگی نیز آثار و کتابخانه‌های خود را به سازمان میراث فرهنگی اهدا کرده بودند. زنده‌یاد مهندس علی حاکمی باستان‌شناس پیشکسوت، یکی از آن‌ها بود که کتابخانهٔ خود را به مرکز اسناد سازمان میراث فرهنگی اهدا کرد؛ اما مجموعهٔ ارزشمند آثار او نیز در جریان انتقال ناگهانی بخش اداری سازمان میراث فرهنگی به شیراز و اصفهان آسیب دید.