برگزاری سمپوزیوم یک روزه ایران در آستانۀ جنگ جهانی اول
اقدام دولت البته با مخالفت انگلیس و روسیه روبه‌رو شد و این دو دولت از کارشکنی در کار شوستر دریغ نکردند. از جمله کارهای شوستر این بود که چون به نیروی قزاق اعتماد نداشت، گارد مخصوصی از ژاندارم برای گمرک و مالیه تاسیس کرد و فرماندهی آن را به استوکس سپرد. استوکس پیش از آن وابستۀ نظام انگلستان در ایران بود و از این رو دولت بریتانیا هماهنگ با دولت تزاری روسیه به استوکس فرمان داد که ایران را ترک کند و به هندوستان برود. دولت روسیه نیز برای پایان دادن به کار شوستر و اخراج او از ایران به دولت و مجلس شورا فشار می‌آورد و حتی دو بار به دولت ایران اولتیماتوم داد و نیروهای خود را در ایالات شمالی کشور از آذربایجان تا خراسان به مانور نظامی واداشت.
این نیرو‌ها در مشهد، آستان قدس رضوی را گلوله‌باران کردند و در تبریز و اردبیل و گیلان به جان آزادی‌خواهان افتادند و ماجراهای دردناکی را به وجود آوردند. نزدیک به ۸ ماه پس از آمدن شوستر به ایران، آخرین جلسۀ دوم که با اولتیماتوم روس‌ها پایان پذیرفت در ۲۹ ذی‌حجه ۱۳۲۹هـ. ق، تشکیل شد. فردای آن روز که وکیلان به بهارستان رفتند، با درهای بسته مجلس روبه‌رو شدند و پلیس نیز به فرماندهی یپرم‌خان آن‌ها را پراکنده کرد. این کار در حقیقت به مثابه یک کودتا بود و پس از آن مجلس دو سال و یازده ماه تعطیل ماند. وکیلان مجلس البته این تعطیلی را نپذیرفتند و در برابر آن ایستادگی کردند. اما سرانجام پس از سه هفته به سبب پیشروی قوای نظامی روسیه به سوی تهران، کمیته‌ای تشکیل دادند که با دولت دربارۀ پذیرفتن اولتیماتوم گفت‌وگو کند. پس از آن مجلس منحل شد و وزیر امور خارجه در نامه‌ای به پکلوفسکی، وزیر مختار روسیه در تهران اعلام کرد که دولت ایران اولتیماتوم را قبول کرده است. یک هفته بعد روس‌ها در تبریز ثقه‌الاسلام و عده‌ای از مشروطه‌خواهان را به دار کشیدند و حکومت اختناق و وحشت را برقرار کردند که در نتیجه تا حد زیادی هیجان‌ها و کشمکش‌ها را در تهران و آذربایجان کاهش داد. نتیجۀ اولتیماتوم و انحلال مجلس خیلی زود آشکار شد.
یکی از نتایج فوری آن پس از اخراج شوستر از ایران، انتخاب مرنارد بلژیکی رئیس گمرک به عنوان خزانه‌دار کل بود. اما ایرانیان از این انتخاب ناخرسند بودند، زیرا نه تنها او را برای این کار مناسب نمی‌دیدند، انتصاب او را نیز نفوذ روسیه در ایران به شمار می‌آوردند. دیگر از نتایج اولتیماتوم، تسلط روسیه و انگلستان بر قوای نظامی ایران و امور مالی و از آن مهم‌تر وادار کردن دولت ایران به پذیرفتن قرارداد ۱۹۰۷م، بود که تا آن هنگام هیچ یک از دولت‌های ایران آن را نپذیرفته بودند.
سمپوزیوم ایران در آستانۀ جنگ جهانی اول (از اولتیماتوم روس تا توپ پروس، ۱۹۱۴-۱۹۱۰)، مروری دارد بر این ایام و شرایطی که به دنبال گسترش آتش جنگ بین‌الملل در اروپا از یک سو و شرایط تضعیف ایران از سوی دیگر و با وجود اعلام بی‌طرفی حکومت ایران، زمینۀ حضور نیروهای متفقین و اشغال سرزمین ایران توسط ایشان را موجب گردید.
سخنرانان:
کاوه بیات
مجید تفرشی
دکتر منصوره اتحادیه
دکتر سیمین فصیحی
دکتر داریوش رحمانیان
دکتر علیرضا ملائی توانی
دکتر سهیلا ترابی فارسانی
دکتر علی ططری
دکتر محمدعلی بهمنی قاجار
رحیم نیکبخت
دکتر محمدامیر احمدزاده
قاسم سیاسر
داود قاسم‌پور
تاریخ: ۶ آبان، از ساعت ۹ صبح الی ۵ بعدازظهر
آدرس: بزرگراه حقانی، چهارراه کوشا، روبروی باشگاه شهید کشوری، ساختمان آرشیو ملی
نظر شما :