مسجدجامعی: یک سوم آثار تاریخی تهران تخریب شد

به گزارش خبرگزاری ایسنا، احمد مسجدجامعی که در مراسم بزرگداشت روز موزه در خانهٔ هنرمندان سخن می‌گفت، ادامه داد: تعریف ما از موزه در این سال‌ها تغییر کرده است. اکنون دیگر به موزه به عنوان مکانی برای نگهداری آثار باستانی در محیطی سربسته نگاه نمی‌شود و این تعبیر، در بسیاری از تغییرات ریشه دارد. مانند تعریف از شهر که دیگر به آن به عنوان یک کالبد نگاه نمی‌شود، چون انسان‌ها هستند که به سنگ‌ها و آجرها در شهر هویت می‌دهند. از این رو، موزها نیز متعلق به جامعه‌ای هستند که برای خود شخصیت دارد.

وی اظهار کرد: در نظریات شهرسازانه نیز این توجه مربوط به هویت موضوعیت یافته است. در هزارهٔ سوم، در جمع‌بندی‌ای که شهرسازان جهان در این زمینه داشتند به طور مشخص ۲۰ محور را برشمردند که نگاه غالب در آن، توجه به فرهنگ، کیفیت و زندگی در شهر و اشیایی است که در آن‌ها زندگی می‌کنیم.

او با بیان اینکه اگر هویت ایرانی - اسلامی برای تهران در نظر گرفته شود بسیاری از موارد میراثی پایهٔ این شهر را تشکیل می‌دهند، گفت: در سال ۲۰۱۳ میلادی در آمار یونسکو، ۱۲ شهر به عنوان شهرهای فرهنگی که بیشتر آن‌ها در کشورهای همسایه بودند معرفی شدند. این در حالی است که تهران در هیچ‌کدام از این آمار نیست، ولی شرایط شهرهای معرفی‌شده که همسایهٔ ایران هستند، با شهرهای اروپایی که سرمایه‌گذاری‌های بسیار وسیعی در آن‌ها می‌شود، فاصله دارد. مهم‌ترین دلیل عمدهٔ تفاوت این شهرها با تهران را می‌توان در توجه به میراث، تاریخ و فرهنگ آن‌ها دانست. غفلتی که دربارهٔ شهر تهران وجود دارد در چند سال گذشته باعث تخریب حدود یک سوم آثار تاریخی شده است. این تخریب با افزایش قیمت زمین همچنان بیشتر می‌شود. تخریبی که فرهنگ ما را در معرض ویرانی قرار داده است.

مسجدجامعی با بیان اینکه دستگاه‌های دولتی با خارج کردن آثار تاریخی از فهرست آثار ملی در حال ادامه دادن این روند هستند، ادامه داد: اکنون فرهنگ و میراث فرهنگی تهران به یک توجه جدی نیاز دارد، چون سرمایه‌های ملی ما اکنون در باد قرار گرفته‌اند. ما در قانون برنامهٔ چهارم قاعدهٔ عدم‌النفع را جای دادیم تا مالکان احساس زیان نسبت به مالکیتشان در آثار تاریخی نداشته باشند.

او با تأکید بر اینکه تهران به موزه‌های محلی نیاز دارد، گفت: در این کلانشهر ۳۷۴ محله تعریف شده است که می‌توان برای هر یک از این محلات، با توجه به یک نوع مدیریت، ظرفیت‌هایی را به کار گرفت و برای هر یک از آن‌ها، یک موزه در نظر گرفت، فقط به سرمایه‌گذاری نیاز داریم. ما در شرایط گسترش سریع شهرها، به قواعد و قوانین جدیدی نیاز داریم که در بخش خصوصی از ما حمایت کنند و ظرفیت‌های جدید در قالب‌های جدید مانند ملی و محلی بیشتر مورد استفاده قرار گیرند.

مسجدجامعی در پایان تأکید کرد: دست‌کم در روزی که به نام موزه ثبت شده است، می‌توان این حرف‌ها را زد تا شاید به تدبیرهایی که کارسازند نزدیک شویم.

در ادامهٔ این مراسم، عضو هیات اجرایی کمیتهٔ ملی موزه‌های ایران (ایکوم) نیز در سخنانی اظهار کرد: روز جهانی موزه، بهترین بهانه برای هم‌فکری و هم‌اندیشی موزه‌های دنیا و ایران با یکدیگر است. این روز فرصت خوبی برای درک و شناخت متقابل از موزه‌هاست. روزی که درک می‌کنیم همدیگر را از زاویه‌های جدیدی ببینیم و گذشتهٔ خود را احیا کنیم.

سیداحمد محیط طباطبایی با بیان اینکه سازمان جهانی موزه‌ها هر سال بر اساس فعالیت‌هایی که موزه‌ها می‌کنند، یک محور را به عنوان شعار آن سال انتخاب می‌کند، گفت: از چند سال پیش، حوزهٔ اجتماعی و نقش موزه‌ها در جامعه و تعامل موزه‌ها با جامعه‌ای که به آن تعلق دارند به عنوان محورهای انتخابی ایکوم مطرح شده‌اند.

وی با اشاره به اینکه جوامع امروزی تلاش می‌کنند مشکلات را با در نظر گرفتن مسائل زیربنایی برطرف کنند،‌ ادامه داد: به همین دلیل است که ایکوم بحث اجتماعی را شاخص موزه‌های دنیا قرار داده، چون جایی که موزه‌ها فراموش شوند، فرهنگ نیز فراموش می‌شود و پشت کردن به آن، موانع توسعه و اصولی را سبب می‌شود که چند دهه است مبنای فرهنگ قرار دارد.

محیط طباطبایی فعالان عرصهٔ موزه را ایثارگرانی دانست که برای حفظ هویتشان تلاش می‌کنند و افزود: آن‌ها برای این تلاش، هیچ پاداش خاصی نمی‌گیرند. آموزش‌های غیررسمی که به صورت غیرکلاسیک و به شکل یک تفریح باعث ارتقای سطح علمی - دانشی در موزه‌ها می‌شود از مهم‌ترین شاخصه‌هایی هستند که در شعارها به آن‌ها توجه می‌شود.

یک مجموعه‌دار خصوصی در تهران نیز اظهار کرد: مجموعه‌داران یاوران پژوهشگران و محققان هستند. کسانی که پس از جمع آوری آثار تاریخی به کار تحقیق می‌پردازند و گاهی برای به دست آوردن آثاری خاص، منابع را بررسی می‌کنند.

غلامرضا سحاب با اشاره به عضویت ۷۰۰ مجموعه‌دار خصوصی در کمیتهٔ مجموعه‌داران کشور، گفت: در این مجموعه حدود ۳۰۰ عضو علاقه‌مند به جمع‌آوری تمبر در استان البرز داریم، کسانی که به هر نحو، آثاری را جمع‌آوری می‌کنند و قصد مراقبت از آن‌ها را دارند.

در ادامهٔ این مراسم، با خوانده شدن بیانیهٔ ایکوم جهانی، بیانیهٔ هیات اجرایی کمیتهٔ ملی موزه‌های ایران نیز خوانده شد. سپس خانوادهٔ زنده‌یاد «نوین فرح‌بخش» نخستین مجموعه‌دار تمبر در ایران تجلیل شد. همچنین از سه بازنشستهٔ اداره کل موزه‌ها نیز تقدیر شد. در این مراسم، سعید محمد جواهری از شهرستان نطنز به عنوان جوان‌ترین موزه‌دار کشور معرفی شد. او که ۱۲ سال سن دارد در زیرزمین خانه‌اش با جمع‌آوری آثار قدیمی از خانواده‌های دور و نزدیک خود، یک موزهٔ مردم‌شناسی ایجاد کرده است که علاوه بر تقدیر ایکوم از او، معاون میراث فرهنگی کشور نیز اعلام کرد که هدیه‌ای به او خواهد داد.