سفر قوام به شوروی

چنانکه حمید شوکت در کتاب «در تیررس حادثه» نوشته، قوام در جریان این سفر خطاب به استالین گفت: «من برای مباحثۀ حقوقی و استناد به معاهدات که هر یک به جای خود هست نیامدم. بلکه با یک نیت صادقانه و دوستانه آمدم که از شما خواهش کنم مقدمه و شرط اصلی شروع روابط دوستی و حل مشکلات بین ایران و شوروی را که تخلیۀ فوری ایران از نیروی شوروی است با یک اراده فراهم کنید و در باب اصلاح مسالۀ آذربایجان که با این وضع، خلاف قوانین و حق حاکمیت ایران است کمک معنوی به ما ابراز دارید.» (ص۱۹۶)

کنن، سفیر آمریکا در شوروی، پیش از بازگشت نخست‌وزیر ایران به کشور، او را ناامید یافته و از قول قوام، مذاکرات مسکو را بی‌نتیجه خوانده بود. (ص۲۰۱) با این حال، سحرگاه ۱۵ فروردین ۱۳۲۵ (۴ آوریل ۱۹۴۶) در پی مذاکراتی طولانی، موافقتنامۀ سه ماده‌ای میان ایران و شوروی پیرامون خروج نیروهای ارتش سرخ، نفت و مسالۀ آذربایجان در تهران به امضا رسید. (ص۲۰۷)

این عکس‌ها را مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر کرده است.