هاشمی در سرزمین شوراها
تاریخ ایرانی: عکس‌هایی از سفر اکبر هاشمی رفسنجانی به اتحاد جماهیر شوروی. این عکس‌ها اخیراً در وب‌سایت شخصی رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام منتشر شده است. سی‌ام خرداد ماه ۱۳۶۸ بود که اکبر هاشمی رفسنجانی رییس وقت مجلس شورای اسلامی در صدر هیاتی بلندپایه وارد مسکو شد. این اولین سفر یک مقام عالیرتبه جمهوری اسلامی ایران به اتحاد جماهیر شوروی محسوب می‌شد و هاشمی رفسنجانی که آن زمان هنوز به مقام ریاست جمهوری نرسیده بود همچون «سران» کشور‌ها در کاخ کرملین مورد استقبال میخائیل گورباچف بالا‌ترین مقام شوروی سابق قرار گرفت.
هاشمی در خاطرات روز ۳۰ خرداد ۶۸ می‌نویسد: «با بدرقه رسمی ساعت یازده به سوی مسکو حرکت کردیم. قبل از ما هواپیمای دیگری همراهان را برد. هیات همراه خیلی بزرگ است؛ به خاطر کارهای فراوان در دستور کار مذاکرات، ترکیبی از دولت و مجلس و نظامی و... در هواپیما مذاکرات و مشاوره انجام شد. بر فراز خاک شوروی منظره‌های کوه‌ها و مزارع و آب‌ها و... را مشاهده می‌کردیم. ساعت دو و نیم بعدازظهر در فرودگاه اختصاصی مهمانان در جنوب مسکو به زمین نشستیم. مطابق برنامه کولیاکف معاون اول گورباچف و [ادوارد شواردنادزده] وزیر خارجه و جمعی از شخصیت‌های شوروی در فرودگاه استقبال کردند، مراسم سان و رژه انجام شد؛ می‌گویند در حد پذیرایی از سران کشورهاست...»
او ورود به کاخ کرملین، دیدار با گورباچف و مذاکرات با او را اینچنین توصیف می‌کند: «در کاخ کرملین مورد استقبال گورباچف قرار گرفتیم. برخورد اول گرم و صمیمانه بود. عکاس‌ها و فیلمبرداران عکس و فیلم تهیه کردند. بلافاصله در یکی از سالن‌های کاخ با حضور جمعی از همراهان من و شخصیت‌های شوروی مذاکرات رسمی شروع شد. در این مذاکرات صحبت‌ها کلی و دوستانه و مثبت بود. سپس جلسه را با حضور وزرای خارجه و سفیرمان و مترجمی برای دو طرف خصوصی کردیم. در جلسه خصوصی مذاکرات در مورد مسائل سیاسی، فنی، اقتصادی و نظامی، صریح و صمیمی بود. دو جلسه مجموعاً دو ساعت طول کشید و دو طرف راضی بودند.»
او ورود به کاخ کرملین، دیدار با گورباچف و مذاکرات با او را اینچنین توصیف می‌کند: «در کاخ کرملین مورد استقبال گورباچف قرار گرفتیم. برخورد اول گرم و صمیمانه بود. عکاس‌ها و فیلمبرداران عکس و فیلم تهیه کردند. بلافاصله در یکی از سالن‌های کاخ با حضور جمعی از همراهان من و شخصیت‌های شوروی مذاکرات رسمی شروع شد. در این مذاکرات صحبت‌ها کلی و دوستانه و مثبت بود. سپس جلسه را با حضور وزرای خارجه و سفیرمان و مترجمی برای دو طرف خصوصی کردیم. در جلسه خصوصی مذاکرات در مورد مسائل سیاسی، فنی، اقتصادی و نظامی، صریح و صمیمی بود. دو جلسه مجموعاً دو ساعت طول کشید و دو طرف راضی بودند.»
در جریان این سفر چهار روزه چندین توافقنامه همکاری میان ایران و شوروی به امضا رسید که بازتاب گسترده‌ای در جهان داشت. هاشمی در یادداشت‌های شخصی‌اش می‌نویسد: «قرارداد همکاری‌های علمی، فنی و اقتصادی ایران و شوروی، شامل برنامه‌های همکاری بلندمدت اقتصادی بین دو کشور تا سال ۲۰۰۰ میلادی، موافقت‌نامه مبادله کالا بین دو کشور و موافقت‌نامه همکاری‌های شیلات، حمل و نقل از طریق راه‌آهن، صدور گاز طبیعی و خرید تسلیحات نظامی بوده است.»
ناصر حیرانی نوبری سفیر وقت ایران در شوروی، اخیراً با اشاره به توافقات نظامی انجام شده در این سفر به مجله «اندیشه پویا» گفته است: «در جلسه خصوصی بین گورباچف و هاشمی، گورباچف گفت امروز صبح جلسه پولیت‌بورو (دفتر سیاسی حزب کمونیست) بود، آنجا تصویب کردم آنچه شما بخواهید از تسلیحات نظامی در اختیار شما بگذاریم. ورقه سفیدی را نشان داد که پائین آن امضای تمام ۱۳ عضو پولیت‌بورو بود؛ گفت از همه امضا گرفتم، شما فقط در جای خالی بالا بنویسید چه چیزی می‌خواهید.»
سفیر سابق ایران افزوده بود: «من و آقای هاشمی به هم نگاه کردیم، هاشمی گفت چی بگوییم، گفتم وقت بگیرید تا فردا جواب بدهیم. شب هیات ایرانی ریخته بود به هم، حتی اعضای هیات نظامی هم نمی‌دانستند چه اقلام روسی سفارش بدهند. طوری شد که فردا وقتی با گورباچف جلسه خصوصی گذاشتیم، لیست درخواست‌های ما را که می‌دید می‌گفت اینکه قدیمی است، الان نام آخرین مدل این است و... لیست را اصلاح می‌کرد.»
به گفته نوبری، «بزرگترین قرارداد نظامی تاریخ ایران با رقمی بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار در این سفر امضا شد و ایران توانست آخرین فناوری روسی مثل سوخوی ۲۴، میگ ۲۹ و [برای اولین بار] زیردریایی هم بگیرد.»
نظر شما :