نقش پل ورسک در تغییر نقشه جهان
ساخت پل ورسک از اواسط آبان سال ۱۳۱۳ آغاز و افتتاح رسمی آن روز ۵ اردیبهشت ۱۳۱۵ انجام شد. هزینه احداث پل ورسک دو میلیون و ۶۰۰ هزار ریال اعلام شد.
پیمان صدفی، پژوهشگر که درباره تاریخچه این پل تحقیق کرده است، درباره اهمیت این پل می‌گوید: «پل ورسک در زمان جنگ جهانی دوم به خاطر نقشی که در کمک‌رسانی به اتحاد جماهیر شوروی محاصره شده توسط آلمان هیتلری ایفا کرد، معروف شد و لقب پل پیروزی گرفت. به قول فرماندهان متفقین، اگر راه‌آهن ایران وجود نداشت، نقشه جهان به شکل دیگری بود.»
رضاشاه برای افتتاح پل ورسک شخصا به سوادکوه که زادگاه خودش نیز بود، رفت. در برخی روایت‌ها درباره روز افتتاح این پل آمده است که به دستور رضاشاه سرمهندس اتریشی این پل موظف شد تا در هنگام عبور اولین قطار زیر پل قرار بگیرد تا در صورت تخریب پل، اولین شخص کشته شده از این حادثه خود او باشد.
پیمان صدفی درباره نتیجه تحقیقات خود از روند ساخت پل ورسک ادامه می‌دهد: «به دستور دولت آلمان، لادیسلاوس فون رابسویچ اهل اتریش که در ایران به مهندس ورسک مشهور شده بود، به همراه همسر و فرزندانش به ایران آمد تا یکی از سخت‌ترین کارهای دنیا را در فیروزکوه به انجام برساند. پل ورسک هنوز هم نماد مهندسی پیشرفته آلمانی‌ها و انجام کار محکم و درست است.»
در پژوهشی با نام «افسانه مهندس ورسک» که پیمان صدفی گردآوری کرده، آمده است که مهندس ورسک (لادیسلاوس فون رابسویچ) در اوقات فراغت به ویژه در فصل زمستان که به دلیل رعایت ایمنی عملیات احداث پل ورسک تعطیل می‌شد، به کار مورد علاقه‌اش یعنی نقاشی می‌پرداخت.
نقاشی بعدی پل ورسک که توسط مهندس ورسک (لادیسلاوس فون رابسویچ) کشیده شده است، مراحل آخر ساخت پل ورسک در زمستان سال ۱۳۱۴ را نشان می‌دهد. همچنین در پایین عکس، تونل زیر رودخانه و بر روی آن کانال هدایت رودخانه دیده می‌شود. مهندس ورسک در سال ۱۹۳۸ ایران را ترک کرد و در کوران جنگ دوم جهانی، پروژه‌های بسیاری را در آلمان، نروژ و مصر اجرا نمود. رابسویچ در سال ۱۹۵۱ دکترای خود را از دانشگاه گراتس اتریش دریافت و بعد‌ها به عنوان مشاور سازمان ملل در سال‌های ۱۹۵۶ تا ۱۹۵۸ در ونزوئلا خدمت کرد.
نظارت بر احداث این پل به مهندس ورسک سپرده شد. به همین دلیل رابسویچ و خانواده‌اش حدود دو سال در خانه‌ای در پایین دست پل و در کنار رودخانه زندگی می‌کردند. پل ورسک از ملات سیمان و شن شسته شده و آجر ساخته شده و در ساختمان آن از بتن‌آرمه استفاده نشده است.
روزنامه اطلاعات در تاریخ ۵ اردیبهشت سال ۱۳۱۵ به نقل از فون رابسویچ نوشت: «روزی که این مدل را برای احداث پل ورسک تهیه کردم، مهندسان دیگر با نظر حیرت به آن نگریسته و اجرای نقشه و احداث آن را در شمار یکی از فتوحات علم مهندسی به حساب آوردند. امروز که این پل احداث شده، همه، من و رفقایم را تشویق و تحسین می‌کنند و آن را در شمار بهترین پل‌های قشنگ و شاهکار مهندسی می‌دانند.»
با شروع جنگ دوم جهانی و با توجه به احتمال ورود متفقین به ایران و استفاده آنان از راه‌آهن ایران، تصمیم گرفته شد که همه پل‌ها مین‌گذاری شوند. پل راه‌آهن ورسک نیز شامل این دستور بود، اما پل‌ها هیچ‌گاه منفجر نشدند و متفقین پس از اطلاع از این موضوع اقدام به خنثی کردن مین‌ها کردند.
محمد سجادی، وزیر راه ایران بین سال‌های ۱۳۱۷ تا ۱۳۲۰ با اشاره به مین‌گذاری پل ورسک گفته بود: «با شنیدن اخبار وحشتناک از جبهه‌های جنگ شوروی، دستور مین‌گذاری پل ورسک و پل‌های مهم دیگر راه‌آهن داده شد و این کار با دقت و به صورت محرمانه انجام پذیرفت. لیکن پس از اشغال ایران توسط متفقین، دستوری برای انفجار پل‌ها صادر نشد.»
با گذشت حدود ۷۵ سال از ساخت پل ورسک، قطار تهران- ساری هر روز دو بار از روی این پل می‌گذرد. قطارهای گرگان و قطارهای باربری و سوختی نیز از روی پل ورسک می‌گذرند. پل ورسک به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار مهندسی راه‌آهن ایران به ثبت ملی رسیده است.
منبع: روزنامه آفتاب یزد
نظر شما :