تعقیب و گریزهای مهم تاریخ ارتش آمریکا؛ از رئیس سرخ‌پوستان تا رهبر القاعده
بنجامین رانکل/ ترجمه: عباس زندباف
تعقیب دشمن توسط سربازان از دوران باستان وجود داشته که تعقیب داریوش سوم به دست سربازان اسکندر مقدونی در سال ۳۳۱ قبل از میلاد، از قدیمی‌ترین تعقیب‌ها در تاریخ است. خود ایالات متحده برای کشتن یا دستگیری یک فرد خاص ۱۱ بار به ارتش متوسل شده که در ۸ مورد آن موفق بوده است. در این نوشتار به ۵ مورد از بزرگترین و معروف‌ترین این عملیات جستجو پرداخته‌ایم.
جرونیمو، ۱۸۸۶-۱۸۸۵
در ۱۷ مه ۱۸۸۵ جرونیمو رهبر سرخ‌پوستان قبیلهٔ آپاچی به همراه ۱۲۰ نفر از افراد قبیله‌اش از قرارگاه سان کارلوس در آریزونا خارج شد و هراسی فراگیر پدید آورد که نخستین عملیات جستجوی سراسری و درازمدت در تاریخ ارتش ایالات متحده را موجب شد. جرونیمو از دیرباز جزو سرکردگان شورش‌های خونین سرخ‌پوستان در جنوب غربی آمریکا و مکزیک بود.
رهبری عملیات تعقیب جرونیمو را سرتیپ جرج کروک فرماندهٔ تیپ آریزونا به عهده داشت که در ۱۱ ژوئن ۱۸۸۵ با گسیل کردن ۳۰۰۰ سرباز مرز مکزیک را بست. اما این دیده‌بان‌های سروان ایمت کرافورد بودند که متوجه شدند جرونیمو و افرادش در دره‌ای واقع در رشته کوه دویل بکبون پنهان شده‌اند. کرافورد با افراد تحت فرماندهی‌اش ۴۸ ساعت و بدون اندکی خوابیدن رو به جنوب تاخت تا در سپیده‌دم جرونیمو را غافلگیر کند. اما سرخ‌پوست‌ها توانستند بدون دادن تلفات بگریزند و فقط آذوقه‌شان به دست کرافورد افتاد که در آن زمستان سرد ضربهٔ وحشتناکی به شمار می‌آمد. جرونیمو پیغام داد که حاضر به تسلیم است اما فردای آن روز به دلایلی نامعلوم، قشون آمریکا مورد حملهٔ راهزنان مکزیکی قرار گرفت و کرافورد کشته شد.
با این حال جرونیمو همچنان حاضر به مذاکره بود و در ماه مارس با کروک بر سر میز مذاکره نشست. مذاکره به جایی نرسید و کروک جای خود را به سرتیپ نلسون مایلز داد که با نیرویی معادل یک چهارم نیروهای ارتش آمریکا سر در پی جرونیمو و ۲۰ جنگاوری گذاشت که همراه وی بودند.
مایلز، ستوان یکم چارلز گیتوود را مامور تعقیب جرونیمو کرد و شرایط جدید تسلیم را اعلام کرد. گیتوود در ۱۹ ژوئیه از مرز مکزیک گذشت و دو هفته بعد از دهقانان مکزیکی شنید که جرونیمو در ۱۱۰ کیلومتری شمال غرب و در حوالی شهر فرونتراس مستقر است. نیروهای گیتوود چند روز بعد به محل استقرار جرونیمو رسیدند. تعقیب چندین ماههٔ جرونیمو فرجامی بی‌سر و صدا داشت. گیتوود شرایط مایلز را اعلام کرد و صبح روز بعد نیز جرونیمو و افرادش تسلیم شدند.
آپاچی‌ها را در تاریخ ۷ سپتامبر با قطار به آمریکا فرستادند تا آخرین مقاومت چشمگیر سرخ‌پوستان در مهاجرنشینان غربی پایان یابد. جرونیمو تا پایان عمر زندانی بود، هر چند آزادی‌هایی هم داشت.
پانچو ویلا، ۱۹۱۷-۱۹۱۶
سی سال پس از دستگیری جرونیمو، نیروهای آمریکایی بار دیگر وارد خاک مکزیک شدند تا مرد دیگری را دستگیر کنند یا از پای درآورند. پانچو ویلا انقلابی قدیمی مکزیک در ۹ مارس ۱۹۱۶ در راس نیرویی ۵۰۰ نفری وارد خاک آمریکا شد و به شهر کلمبوس در ایالت نیومکزیکو حمله کرد. طی این حمله که پس از جنگ ۱۸۱۲ نخستین حملهٔ نظامی بیگانگان به خاک آمریکا بود، ۱۷ آمریکایی کشته و ۷ نفر زخمی شدند.
ماموریت دستگیری پانچو ویلا به سرتیپ جان پرشینگ سپرده شده که سابقهٔ حضور در جنگ آمریکا- اسپانیا و جنگ آمریکا- فیلیپین را داشت. پرشینگ برای این عملیات ۴ هزار و ۸۰۰ سرباز و هشت هواپیما در اختیار داشت.
به زودی خبر رسید که نیروهای پانچو ویلا در گوئررو واقع در قلب رشته‌کوه سیرامادره با ارتش مکزیک درگیر شده‌اند. در ۲۹ مارس طی نبردی که بین نیروهای آمریکا و افراد پانچو ویلا رخ داد، دست‌کم ۳۰ نفر از افراد ویلا کشته شدند و نیروهای آمریکایی هم فقط پنج زخمی دادند. اما ویلا که روز قبل طی درگیری با ارتش مکزیک زخمی شده بود چند ساعت قبل از رسیدن نیروهای آمریکایی، با قطار از شهر گوئررو خارج شده بود. با این حال نیروهای آمریکایی توانستند چند تن از فرماندهان ویلا و از جمله فرماندهٔ محافظان شخصی وی خولیو کاردناس را از پای درآورند.
علی‌رغم این موفقیت‌ها، خود پانچو ویلا همچنان از مهلکه می‌گریخت و سربازان مکزیکی نیز تا حد امکان در راه دستگیری وی مانع‌تراشی می‌کردند.
اختلاف بین مکزیک و آمریکا در ماجرای تعقیب ویلا در ۲۱ ژوئن به اوج خود رسید که نیروهای نظامی دو کشور در نزدیکی شهر کاریزال به هم رسیدند. آمریکایی‌ها در نهایت حماقت به سوی سنگرهای مکزیکی‌ها شلیک کردند. طی این نبرد ۱۴ نفر کشته و ۱۲ نفر زخمی به جا ماند. دو کشور در آستانه جنگ قرار گرفته بودند که ویلسون رییس‌جمهور آمریکا برای آرام کردن اوضاع، دستور منع تعقیب پانچو ویلا را صادر کرد. البته ۱۰ هزار نیروی آمریکایی در مکزیک باقی ماندند و هفت ماه بعد و پس از شکست ویلا به دست ارتش مکزیک از این کشور خارج شدند. ویلا دیگر خطری برای آمریکا ایجاد نکرد و در سال ۱۹۲۳ به ضرب گلوله فردی نا‌شناس کشته شد.
آگوستو ساندینو، ۱۹۳۲-۱۹۲۷
عملیات شش سالهٔ تعقیب آگوستو ساندینو، رهبر شورشیان نیکاراگوئه به دست ارتش آمریکا بیش از همه به عملیات تعقیب اسامه بن‌لادن شباهت داشت.
ساندینو پس از شعله‌ور شدن جنگ داخلی خونینی بین جناح‌های لیبرال و محافظه‌کار در نیکاراگوئه در برابر آمریکا قد علم کرد. جناح محافظه‌کار از دیرباز از حمایت نظامی آمریکا برخوردار بود. طبق پیمانی که در ۲۷ مه ۱۹۲۷ به امضاء رسیده بود تفنگداران نیروی دریایی آمریکا برای پاسداری از صلح، تضمین آتش‌بس، نظارت بر انتخابات و تشکیل ارتش جدید وارد نیکاراگوئه شدند. اما ساندینو از خلع سلاح اجتناب کرد و با نیروهای شورشی‌اش در کوه‌های نواسگویا در مرز هندوراس پناه گرفت.
ساندینو در آغاز به نظر مقامات آمریکا خطرناک به نظر نمی‌رسید زیرا با دخالت آمریکا مخالفت نکرده بود و شمار مردان مسلحی که در آغاز در اختیار داشت کمتر از ۳۰ نفر بود. اما طی یک ماه پس از انعقاد قرارداد مداخله آمریکا، نیروهای ساندینو به ربودن اتباع اروپایی و دستبرد به معادن اقدام کردند و همین سبب شد تا بتوانند داوطلب و سرمایه جذب کنند. در ۲ ژوئیه فرماندهٔ نیروی دریایی آمریکا ۸۰ تفنگدار آمریکایی و ۷۴ داوطلب نیکاراگوئه‌ای را برای خلع سلاح شورشیان اعزام کرد. اما ساندینو پیش‌دستی کرد و نیروهایش به پایگاه نیروی دریایی در روستای دورافتادهٔ اکوتال حمله و ۵۶۰ نفر را محاصره کردند. اما با حملهٔ بمب‌افکن‌های آمریکایی و کشته‌شدن حدود ۳۰۰ تن از افراد ساندینو جنگ مغلوبه شد. دو نفر از تفنگداران دریایی نیز کشته شدند.
نیروهای ساندینو در پی این شکست به جنگل عقب‌نشینی کردند و دست به نبرد چریکی زدند. این نیرو‌ها در ماه اکتبر یک هواپیمای نیروی دریایی را در شمال شرق نیکارگوئه سرنگون و دو سرنشین آن را پس از دستگیری، اعدام کردند. نیروهای کمکی نیز در کمین نیروهای ساندینو افتادند و هفت کشته دادند.
نیروی هوایی آمریکا در واکنش به این عملیات دست به بمباران همه روزهٔ پناهگاه کوهستانی ساندینو در ال‌چیپوته زد. دو نیروی گشت زمینی متشکل از حدود ۲۰۰ نفر از راه زمینی راهی این منطقهٔ جنگلی شدند که در روستای متروکهٔ کیلالی به محاصره درآمدند که توسط نیروهای هوابرد نجات پیدا کردند.
در نهایت حملات زمینی و هوایی سبب شد تا نیروهای ساندینو قلهٔ ال چیپوته را ترک کنند. ساندینو چهار سال دیگر تحت تعقیب نیروی دریایی آمریکا بود. بسیاری از فرماندهان ساندینو دستگیر یا کشته شدند اما مرزنشینان به ساندینو علاقه داشتند و محل اختفای او را لو نمی‌دادند. همین که نیروهای آمریکایی نزدیک می‌شدند ساندینو به جنگل‌های کوهستانی می‌زد و با عبور از مرز به هندوراس می‌رفت.
در ۳۱ دسامبر ۱۹۳۰ هشت تفنگدار نیروی دریایی آمریکا که سرگرم تعمیر خط تلگراف بودند مورد حمله قرار گرفتند و کشته شدند. دولت هوور در آمریکا با توجه به آنکه مردم این کشور در تنگنای رکود بزرگ قرار داشتند به ختم تعقیب ساندینو دستور داد و نیروهای دریایی آمریکا پس از دادن ۱۳۶ کشته به کشورشان برگشتند.
پس از خروج نیروهای دریایی آمریکا، ساندینو با دولت نیکاراگوئه پیمان آتش‌بس امضاء کرد اما در نهایت در ۲۱ فوریه ۱۹۳۴ همراه برادرش دستگیر و اعدام شد.
مانوئل نوریگا، ۱۹۹۰-۱۹۸۹
سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی ایالات متحده به مانوئل نوریگا دیکتاتور پاناما اتکا داشتند اما نوریگا را نمی‌توان دوست آمریکا قلمداد کرد. نوریگا به تروریست‌ها به چشم متحد می‌نگریست، به شورشیان مارکسیست السالوادور سلاح می‌داد و اطلاعات محرمانه در اختیار کشورهای عضو پیمان ورشو می‌گذاشت. در روز ۴ فوریه ۱۹۸۸ دو قاضی ایالات متحده بابت ارتباط با گروه قاچاقچیان مدلین کلمبیا و اتهام قاچاق مواد مخدر برای نوریگا حکم پیگرد صادر کردند. نوریگا هم در واکنش کارکنان و وابستگان نظامی آمریکا در پاناما را در تنگنا گذاشت. حدود دو سال بعد نوریگا، شمشیر به دست در مجلس فرمایشی پاناما حضور یافت و به آمریکا اعلان جنگ داد. شب بعد نظامیان پانامایی به سوی چهار افسر آمریکایی شلیک کردند که کشته‌شدن یک ناوبان را در پی داشت و یک ناوبان و همسرش را نیز به زندان انداختند.
جورج اچ دبلیو بوش، رییس‌جمهور آمریکا در آن هنگام، در روز ۱۷ دسامبر ۱۹۸۹ شورای جنگی تشکیل داد و هدف اصلی‌اش دستگیر کردن نوریگا بود. طی ۵۶ ساعت ۱۱ هزار نظامی از طریق هوایی به پاناما اعزام شدند تا به ۱۳ هزار سرباز و ناوی مستقر در این کشور بپیوندند.
نخستین هدف سرلشکر ماکسول تورمن فرماندهٔ عملیات پاناما، بستن راه گریز نوریگا از پاناماسیتی بود. بنابراین در نخستین اقدام قایق تندروی نوریگا را منفجر و غرق کردند. گروهی هم برای از کار انداختن هواپیمای جت شخصی نوریگا به سراغ فرودگاه پایتیلا رفتند اما با واکنش نگهبانان پانامایی، چهار تکاور آمریکایی کشته و هشت تکاور هم زخمی شدند.
آمریکایی‌ها علاوه بر سد کردن راه‌های فرار نوریگا در پی از بین بردن واحدهای ویژهٔ نیروی دفاعی پاناما هم بودند که برای نجات نوریگا به هنگام بروز کودتا آموزش دیده بودند. در همین راستا پایگاه اصلی نیروی دفاعی پاناما در ریوهاتو مورد حملهٔ هوایی قرار گرفت و پس از فرود آمدن تکاوران آمریکایی نیروهای این پایگاه تسلیم شدند یا به جنگل‌های اطراف گریختند.
نیروهای آمریکایی در نهایت نتوانستند نوریگا را دستگیر کنند و نوریگا از پناهگاه مخفی‌اش طی پیام ضبط شده‌ای از مقاومت تا آخرین قطرهٔ خون سخن گفت. نیروی دلتای آمریکا که مسئول دستگیری نوریگا بود بین ۲۱ تا ۲۴ دسامبر، ۴۲ بار پناهگاه‌های احتمالی نوریگا را بمباران کرد. در روز عید کریسمس، نوریگا تی‌شرت به تن، شلوارک به پا و کلاه پت‌وپهن بیسبال به سر به سفارت واتیکان رفت و تقاضای پناهندگی کرد. نیروهای آمریکایی ۱۱ روز تمام سفارت واتیکان را محاصره کردند تا سرانجام نوریگا در ساعت ۹ شب از سفارت بیرون آمد. لباس نظامی به تن داشت و چهار ستاره روی شانه نصب کرده بود. بیش از چند ساعت نگذشت تا مردی که زمانی حکمرانی بهشتی در نواحی حاره را در دست داشت به زندانی شمارهٔ ۴۱۵۸۶ زندان میامی تبدیل شد.
نوریگا در سال ۲۰۱۰ به فرانسه انتقال یافت و بابت اتهام پولشویی محکوم شد. پیش‌بینی می‌شود که نوریگا به زودی به پاناما بازگردانده شود و بابت جرایمی که در آنجا مرتکب شده است به زندان انتقال یابد.
صدام حسین، ۲۰۰۳
ایالات متحده در سال ۲۰۰۳ و با هدف پایین کشیدن صدام از قدرت عملیات نظامی آزادی عراق را آغاز کرد. جورج دبلیو بوش، رییس‌جمهور آمریکا پس از ماه‌ها اعزام نیرو به منطقهٔ خلیج فارس به صدام حسین و پسرانش هشدار داد که ۴۸ ساعت فرصت دارند تا عراق را ترک کنند وگرنه جنگ آغاز خواهد شد.
در ساعت ۳:۳۸ دقیقهٔ بامداد ۲۰ مارس به وقت عراق، دو جنگندهٔ اف-۱۱۷ راهی پناهگاه صدام شدند تا بمباران کنند. مقامات آمریکا گمان می‌کردند صدام را از بین برده‌اند اما صدام ساعاتی بعد در تلویزیون عراق پدیدار شد. طی چند هفتهٔ بعد نیروهای آمریکایی دو ماموریت دیگر برای از بین بردن دیکتاتور عراق انجام دادند که هیچ کدام موفقیت‌آمیز نبود.
پس از سقوط بغداد یکی از ماموریت‌های مهم نیروهای آمریکایی دستگیری صدام و فرماندهان وی بود که منجر به دستگیری ۲۷ نفر تا ماه ژوئن شد. اما صدام همچنان به دام نیفتاده بود. مقامات آمریکایی در ماه ژوئیه ۲۵ میلیون دلار جایزه برای کسی که خبری از مرگ صدام یا اطلاعات منجر به دستگیری وی داشته باشد، تعیین کردند.
نیروهای آمریکایی در ۲۲ ژوئیه با حمله به خانه‌ای در موصل که دارای ستون‌های بلند به سبک یونانی، دیوارهای ضخیم بتونی و پنجره‌های ضدگلوله بود، عدی و قصی دو پسر صدام را کشتند. نیروهای آمریکایی در ماه سپتامبر و اکتبر ۱۱ عملیات برای دستگیری صدام انجام دادند تا اینکه در ۱۲ دسامبر ۲۰۰۳ محمد ابراهیم، رییس محافظان شخصی صدام را دستگیر کردند. محمد ابراهیم بعد از ساعت‌ها بازجویی دو مخفیگاه احتمالی صدام را لو داد.
به این ترتیب در ۱۳ دسامبر و ۹ ماه پس از اشغال عراق، صدام در همان مزرعه‌ای دستگیر شد که در جوانی در سال ۱۹۵۹ پس از ناکامی در ترور رییس‌جمهور عراق پنهان شده بود.
منبع: historynet
نظر شما :