نگاهی به آرامگاه فردوسی؛ از جشن هزاره تا برنامه پنجم توسعه

به گزارش خبرگزاری ایسنا، نقشهٔ بنای آرامگاه شبیه آرامگاه کوروش توسط «آندره گدار» و پروفسور «هرتسفلد» طراحی شد و حسین لرزاده آن را ساخت. بنای آرامگاه در مهر ۱۳۱۳ به‌مناسبت جشن هزارهٔ فردوسی افتتاح شد و در سال ۱۳۴۸ با طراحی هوشنگ سیحون براساس آرامگاه کوروش، گسترش یافت و باغ اطراف آن همراه موزهٔ کنارش ساخته شد.

حالا بعد از گذشت حدود ۷۸ سال از زمان ساخت آرامگاه فردوسی و تصویب پنجمین برنامهٔ توسعه، اگر از طرح‌هایی بگذریم که در چهارمین برنامهٔ توسعه برای این آرامگاه به تصویب رسیدند و هنوز به‌طور کامل اجرا نشده‌اند، اما از دستور مقام معظم رهبری که پس از دیدارشان در سال ۱۳۷۵ از توس فرمودند: «من به خاطر خبرهای اسف‌انگیزی که به من رسیده بود توس را بازدید کردم. اکنون احساس من آن است که دولت موظف است با همت به کار در این بخش بپردازد و آنچه تاکنون انجام شده بسی کمتر از اندازه بایسته و شایسته است» نمی‌توان گذشت.

نصب دکل‌های برق در توس، عملیات لوله‌کشی گاز در حریم تاریخی سه روستای توس علیا، توس سفلا و اسلامیه و ساخت‌وسازهایی که در سال‌های گذشته در محدودهٔ توس انجام شده است، آیا با شرایط مورد انتظار از این منطقه همخوانی داشته‌اند؟

در طرح چهارم توسعه قرار بود آرامگاه فردوسی توسعه یابد، طرح تفصیلی توسعهٔ آرامگاه فردوسی ارائه شود، بخشی از مسائل توس با تهیهٔ طرحی جامع برای ایجاد شهر جدید حل شود، طرحی در زمینهٔ نظام جامع معرفی شهر تاریخی توس تهیه شود، مشکل منظری توس با اجرای طرح جلو‌خان آرامگاه فردوسی برطرف شود، ۳۶۰ هکتار از شهر تاریخی توس آزادسازی شود و اعتبار پایگاه تاریخی توس ۲۵ درصد افزایش یابد.

هرچند بخش‌هایی از این اقدامات در سال‌های گذشته اجرایی شدند، اما در سفری کوتاه به توس می‌توان اجرای ناقص این مصوبات را دید که شاید دلایل آن نبود منابع مالی و پیگیری نکردن دستورات و نامه‌های مسؤولان باشد.

اما مدیر پایگاه تاریخی توس و مجموعهٔ آرامگاه فردوسی در این‌باره به خبرنگار ایسنا گفت: پس از سفر مقام معظم رهبری به توس، ایشان دولت را موظف به ایجاد یک کارگروه ستادی کردند تا براساس آن، برخی اقدامات مورد نیاز در این محوطهٔ تاریخی انجام شود.

علیرضا یاوری با اشاره به آغاز پروژهٔ ساماندهی کف محوطهٔ آرامگاه فردوسی از اوایل امسال با اعتبار یک میلیارد و ۳۰۰میلیون تومان، بیان کرد: تاکنون ۶۰ درصد کار براساس طرح باغ‌های ایرانی انجام شده است و در ادامه با بهسازی وضعیت آرامگاه‌، مساحت کف باغ نیز افزایش می‌یابد. همچنین تاکنون ساماندهی اماکن اداری داخل باغ - آرامگاه و احداث تونل انرژی در باغ انجام شده، سیستم نور‌پردازی در محوطه امسال انجام می‌شود و جلوخان باغ - آرامگاه نیز طراحی شده‌ است.

وی با اشاره به تخصیص اعتبار برای ساماندهی فضای سبز مجموعه،‌ از ساخت سرویس‌های بهداشتی در بلوار پردیس شهر تاریخی توس خبر داد.

او دربارهٔ طرح‌هایی که برای این پایگاه در برنامهٔ پنجم توسعه دیده شده است نیز اظهار کرد: در این برنامه قصد داریم ماندگاری مسافران را در توس افزایش دهیم. وی افزود: دیوار، برج و باروی توس، ‌هارونیه و ارگ کهن‌دژ در چشم‌انداز پنجم توسعه دیده شده و اکنون مشاور در حال کار روی طرح منطقه است. او همچنین با اشاره به پیگیری‌هایی که این پایگاه برای ثبت جهانی توس انجام می‌دهد، ‌گفت: ادامهٔ این کار به حضور نمایندگان یونسکو بستگی دارد.

یاوری دربارهٔ میزان پیشرفت طرح آزادسازی ۳۶۰ هکتار از عرصهٔ توس که در سال‌های گذشته تصویب شد، اظهار کرد: در سال‌های ۸۸ و ۸۹ میراث فرهنگی یکسری زمین‌ها را خرید. با این وجود، سیاست کلی ما براساس طرحی است که مشاور می‌دهد. ما نخست باید منتظر طرح مشاور باشیم تا براساس آن، این محدوده را آزادسازی کنیم.

مجموعهٔ باغ ـ آرامگاه فردوسی در ۲۰ کیلومتری شمال شرقی شهر مشهد در مسیری منشعب از راه عمومی مشهد به کلات نادری، نزدیک شهر تاریخی تابران و بقعهٔ تاریخی هارونیه قرار دارد. شهر تاریخی توس مجموعه‌ای ارزشمند و نمایشگاهی دائمی از تاریخ، فرهنگ، هنر و معماری ایران است. این شهر حدود ۳۵۰ هکتار وسعت دارد و بر گرداگرد آن، بقایای حصار قدیمی شهر با طولی بیش از هفت کیلومتر دیده می‌شود. این شهر در ۲۴ کیلومتری شمال غربی مشهد واقع است و آرامگاه فردوسی، بقایای حصار و باروی شهر، کهن‌دژ، بنای هارونیه، بقایای مسجد جامع تابران و روستاهای توس و اسلامیه را در برمی‌گیرد.