شرط سواد در انتخابات

نه اینست که بخواهم به بی‌سوادان مملکت که اکثریت جامعه ما را تشکیل می‌‌دهند به دیده حقارت نظر نمایم، خیر زیرا که بی‏‌سواد ماندن‏ آن‌‌ها بار گناهش بدوش بی‏‌لیاقتی و بی‌عاطفتی حکومت‌‌های گذشته است که‏ آینده را ندیدند و یا نخواستند دیده باشند و در پرورش دادن نسل آتیه‏ خود قصور کردند بلکه تقصیر نمودند. به‌علاوه در میان بی‏‌سوادان ما اشخاص با عقیده و ایمانی یافت می‌شوند که نظیر آن ایمان و عقیده‌‌ها در باسوادان هم کمیاب است ولی چه می‌‌توان کرد که حکم بر اعم اغلب‏ می‌باشد و در خصوص انتخابات که مخفی بودن شرط صحت آن است به ضمیمه‏ وجوب جلوگیری از دسایس ارباب غرض لزوم محدود بودن انتخابات‏ به اشخاص باسواد ایجاب می‌‌گردد و این شرط برای توسعه و تعمیم معارف‏ هم‏ بی‌نهایت مفید خواهد بود. این است که من طرفدار شرط سواد در انتخاب‏‌کننده می‌باشم.

در دورۀ پنجم تقنینیه پیش‌آمد‌‌ها اقتضا کرد که نگارنده قبول‏ نمایندگی نموده به مجلس وارد گردم. چون به نواقص قانون انتخابات پی برده‏ ملتفت شده بودم که توسعه حدود انتخابات در این حال و در این روزگار که ما هستیم بدبخت‏‌کننده ملت و بر باد دهنده مملکت است و چارۀ منحصر بفردش شرط نمودن سواد در انتخاب‏‌کننده است. من و رفقای‏ همفکرم جد و جهدی نمودیم ولی این شرط را در انتخابات منافی حقوق‏ ملّی خواندند و مجلس به پایان رسید!

بلی اگر سواد در انتخاب‌‏کننده شرط می‌‌بود که موکل از یک‌‌ طرف‏ وارد شده نام وکیل خود را با هر خط شکسته و بسته که داشت همان جا نوشته و در صندوق آراء می‌‌انداخت و می‌‌رفت، امروز چشم ما به این اوراق‏ عجیب و غریب که از صندوق‌‌ها بیرون می‌‌آید و سیرت و صورت آن‌‌ها می‌‌رساند که از دست‌‌های متعدد گذشته، جرح و تعدیل‌‌ها یافته و بالاخره‏ از معامله‌‌ها و داد و ستدها حکایت می‌نماید نمی‌‌افتاد.

چیزی که مایه امیدواری است این است که فکر لزوم شرط سواد در انتخاب‏‌کننده دارد توسعه می‌‌یابد و در میان اشخاص بصیر منورالفکر عمومیت پیدا می‌‌کند. در این صورت شاید انعکاس افکار مزبور مجلس ششم را بر آن وادارد که تجدیدنظر در قانون انتخابات و شرط سواد نمودن در انتخاب‌‏کننده را به ضمیمۀ اصلاحات دیگر از قبیل محدود و رسمی ساختن عدّۀ نامزدان و داوطلبان وکالت از مسائل اوّلیه بشمارد و یک قدم جدّی رو به این کار مهم بردارد.

بدیهی است نواقص اخلاقی را بزودی نمی‌‌توان برطرف کرد و از مطامع اشخاص به آسانی نمی‌‌شود جلوگیری نمود ولی به وضع قوانین متناسب‏ با اخلاق و عادات قوم و با رفع نواقص موضوعه که معایب آن‌‌ها در مقام عمل هویدا گردیده است می‌‌توان در برابر غرض‌رانی‌‌ها و طمع‌کاری‌ها حدود و سدودی گذارد و راه و رخنه‌ها را تا یک اندازه مسدود ساخت.

به عقیدۀ نگارنده نجات دادن فرشتۀ بال و پر سوختۀ مشروطیّت‏ از چنگال اهریمن‌های چشم دریدۀ طمع‌کار راهش منحصر است به شرط سواد نمودن در انتخاب‏‌کنندگان و راه موفق شدن به این مقصد عالی‏ هم منحصر است به تمرکز قوای فکری و عملی طرفداران شرط سواد و این کار یکی از مهم‌‌ترین وظائف وطن‏‌پرستان واقعی و اصلاح‌‏خواهان‏ حقیقی است که خستگی به خود راه ندهند، که ترس و یاس را از خود دور کرده‏ جرئت و امید را به خود جلب نمایند که در راه سعادت و خوشبختی ملّت‏ بدبختی‌های خود را زیر پا بگذارند که بی‏‌خبری عوام و بداخلاقی خواص‏ را مانع عملیات خود قرار ندهند که از کمی عدد خود اندیشه ننمایند که بدانند حقیقت‏‌گوئی و حقیقت‌‏خواهی را قوتی است که هیچ قوۀ باطل نمی‌‌تواند آن را محو و نابود سازد و با ایمان کامل به حکومت ملی و عقیدۀ ثابت به اساس مشروطیت دست یکدیگر را گرفته متفقا به میدان‏ قدم نهاده، صف مخالفین شرط سواد را که فقط استفاده‏‌کنندگان از شرکت بی‏‌سوادان هستند درهم شکسته، پیکر مجروح فرشتۀ حکومت ملی‏ را از زیر سمّ ستور ستمکاران درآورند.