میرفتاح: شخصیت‌های تاریخی نباید به اسطوره و افسانه تبدیل شوند
میرفتاح گفت: در یک سال گذشته که درباره نگارش کتابم با نام «زن در ایران؛ از گذشته تا به امروز» پژوهش و تحقیق می‌کردم باید برخی از کتاب‌های تاریخی چه پژوهش و چه رمان را از نظر می‌گذراندم. وی افزود: در این مطالعه و تحقیق دریافتم کتاب‌هایی درباره زنان ایران باستان و به ویژه زنان در روزگار هخامنشیان به چاپ رسیده که با اغراق و تصویرهایی خیالی آمیخته شده است، درباره «پانته‌آ» بانویی که در زمانه کوروش وجود داشته اغراق‌های بسیاری در شخصیت‌پردازی وی در رمان‌های تاریخی به چشم می‌خورد، در صورتی که پانته‌آ دارای تفکر ارزشمندی بوده که می‌توانسته این تفکرات در طول تاریخ رشد کند و به اندیشه‌ای متعالی برسد.
وی افزود: رمان‌هایی که نوشته شده معمولا شاخ و برگ‌های زیادی دارد و در بیشتر موارد به دور از تاریخ و واقعیت است. کار نگارش رمان در ایران به شکلی است که در درجه نخست شخصیت‌های آن به عنوان طرح مطرح می‌شوند و باقی مطالب بر اساس خلاقیت‌های نویسنده شکل می‌گیرند ولی اگر تخصصی به مساله نگریسته نشود می‌تواند از تاریخ واقعی دور شود.
میرفتاح اظهار کرد: همچنین درباره «آرتمیس» بانوی دریادار ایرانی در زمان خشایار شاه مسایلی فرا واقعیت در کتاب‌های رمان دیده می‌شود که به جای اینکه بخواهد این شخصیت تاریخی را بشناساند آن را به اسطوره‌ای تبدیل کرده که دور از واقعیت‌های تاریخی است و می‌تواند آسیب‌های بسیاری به تاریخ ایران باستان وارد کند.
وی افزود: شاید خاصیت داستان است که برای جذب مخاطب به آن شاخ و برگ داده شود ولی رمان‌های تاریخی باید با احتیاط و تخصصی‌تر شخصیت‌های تاریخی را واکاوی کنند، زیرا تدوین برخی مطالب می‌تواند به تاریخ ایران لطمات جبران‌ناپذیری وارد کند. گاهی ما می‌خواهیم شخصیت تاریخی را بزرگ کنیم ولی در واقع با بزرگ‌نمایی دست به تخریب آن زده می‌زنیم.
این پژوهشگر تاریخ بیان کرد: رمان‌نویسان در برخی موارد می‌خواهند زوایای مختلف تاریخ را بررسی کنند و به جای اینکه تاریخ را با نگارش رمان بسازند آن را به شکل افسانه و اسطوره ارایه می‌دهند. درست است که همه سرزمین‌ها به افسانه‌ها و فرهنگ عامه خود می‌بالند ولی فرهنگ ما به قدری غنی است که نباید با افسانه‌سازی و اسطوره‌پردازی آن را تخریب کنیم.
وی اضافه کرد: ما باید به تاریخ و فرهنگ غنی خود ببالیم و واقعیت‌های آن را واکاوی کنیم، اگر واقعیت‌های تاریخی را به اسطوره تبدیل کنیم آن را از بین برده‌ایم و تاریخ واقعی ایران را به شکل افسانه درآورده‌ایم. در صورتی که می‌توانیم اندیشه‌های کهن ایران را به ایران امروز وصل و آن را متجلی‌تر کنیم.
وی به بحث تحلیل رمان‌ها نیز اشاره کرد و گفت: معمولا رمان‌های تاریخی تحلیل نمی‌شوند، نویسندگان می‌توانند تحلیل‌های سمبلیک ارایه دهند ولی متاسفانه کتاب‌های رمان یا از تحلیل خالی است و یا اینکه اگر تحلیلی هم وجود دارد تمام زوایای آن را بررسی نشده است. هنگامی که تمام زوایای کتاب تحلیل شود در مسیر تاریخ منحرف نمی‌شود و نوشته‌ای پربار، جذاب و خواندنی به یادگار می‌ماند که بر اساس اسناد تاریخی و جذابیت‌های نگارشی تدوین شده است.
منصوره میرفتاح، نویسنده و پژوهشگر تاریخ است. وی افزون بر پژوهش و تحقیق در زمینه تاریخ و نگارش مقالات متعدد، کتاب‌هایی را در زمینه تاریخ ایران منتشر کرده است که می‌توان به «به انتهای ابتدا»، «محمد(ص) پیام‌آور مهربانی»، «زرتشت: چهره تابناک ایران باستان»، «جشن‌ها و آیین‌های ایرانی از دیروز تا امروز» اشاره کرد. وی هم‌اکنون نگارش کتاب «زن در ایران؛ از گذشته تا امروز» را به پایان رسانده که توسط انتشارات محمد منتشر خواهد شد.
نظر شما :