ده‌نمکی: هیچ‌گاه در مورد عملیات‌هایی که شکست خوردیم حرفی زده نمی‌شود
مسعود ده‌نمکی که این روز‌ها بیشتر در کسوت کارگردان سینما فعالیت می‌کند در نوجوانی به جبهه رفت و البته دستی هم در خاطره‌نویسی دوران جنگ دارد. او در مورد ناگفته‌های جنگ و زمان مطرح شدن آن‌ها گفت: ناگفته‌های جنگ ما بیشتر از گفته‌هایش است. گفته‌ها درصد کوچکی از تاریخ و حقایق دوران جنگ است. دلیلش هم این است که در سال‌های اولیه بعد از جنگ همچنان نگاه تبلیغاتی نسبت به جنگ ادامه داشت و اجازه نمی‌داد که به لایه‌های دیگری از جنگ توجه شود.
در زمان تصویب قطعنامه امام حتی در پیامی فرمودند که امیدوارم در آینده در خصوص قبول قطعنامه بحث شود. ایشان حتی سوال‌های مغرضانه‌ای را که آیندگان مطرح خواهند کرد پیش‌بینی کردند، سوالاتی از این قبیل که پس آن همه شهادت و رشادت چه شد. به همین دلیل امام پاسخگویی به شبهات را آغاز کردند. اگر این سیره عملی امام مورد توجه خواص جامعه قرار می‌گرفت، سرمایه گذاری بیشتری صورت می‌گرفت و در مورد ثبت و ضبط وقایع به شکلی که از شبهه‌افکنی‌ها جلوگیری شود، دقت بیشتری می‌شد.
ده‌نمکی در مورد اینکه آیا امیدی هست روزی بتوان در مورد همه ناگفته‌های جنگ صحبت کرد، گفت: رفته رفته شاهد باز شدن جعبه سیاه جنگ هستیم اما هنوز به طور کامل باز نشده است. من به نوبه خودم فیلم اخراجی‌ها را ساختم. منظورم این است که امروز کسان دیگری هم هستند که می‌توانند حرف‌های جدیدی بزنند، به همین جهت فکر می‌کنم دوران سکوت به آخر رسیده است.
هرچند این حرف‌های جدید هزینه‌هایی هم دارد، کمااینکه ساخت اخراجی‌ها برای من هزینه‌هایی داشت، البته این هزینه‌ها در مقابل تاثیرگذاری مطرح می‌شود و به نظرم به دلیل تاثیرگذاری زیاد، چنین هزینه‌ای می‌ارزد. فکر می‌کنم در حال حاضر طرح ناگفته‌های جنگ اثرات مفیدی به همراه خواهد داشت و جامعه را در برابر شبهات واکسینه می‌کند.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا تاکنون به شکلی جدی، محتوای این جعبه سیاه جنگ واکاوی نشده است گفت: طبیعی است. در دورانی که درگیر جنگ و حواشی آن بودیم نگران طرح اطلاعات محرمانه و طبقه‌بندی شده بودیم بنابراین تا دوره‌ای این مساله طبیعی به نظر می‌آید. اما این حساسیت به ویژه پس از سرنگونی صدام کمرنگ شده است. نسل جنگ به سن کهولت نزدیک شده و اگر بسیاری از حقایق امروز گفته نشوند در دل خاک دفن می‌شوند. آن حساسیت بعد از جنگ از بین رفته است ولی بسیاری از موارد هست که به طور سلیقه‌ای مورد خودسانسوری قرار گرفته‌اند.
ما در برابر ابعاد انسانی جنگ نگاه تک بعدی داشته‌ایم. شهید خرازی می‌گفت: «مطبوعات جنگ را درشت می‌کنند». من فکر می‌کنم امروز همه فقط می‌خواهند وجوه نورانی جنگ را بازتاب دهند و نه تلخی‌هایش را. علمای ما هر روز از شکست احد و عقب‌نشینی مسلمانان می‌گویند، ولی هیچ‌گاه در مورد عملیات‌هایی که شکست خوردیم حرفی زده نمی‌شود.
این دفاع تک بعدی عظمت دفاع را از بین می‌برد. این نگاه تبلیغاتی برای دوران جنگ مفید است ولی بعد از جنگ نمی‌شود مدام دشمن را حقیر نشان داد. زمانی که من فیلم می‌سازم وقتی برخی مسائل برجسته می‌شود عده‌ای جبهه می‌گیرند. این مسائل باعث می‌شود طرح ناگفته‌ها هزینه داشته باشد و خودسانسوری به وجود بیاید. برای بعضی‌ها شکستن کلیشه‌ها و انحصار جنگ هزینه دارد. نباید فراموش کرد جنگ ما، دفاعی ملی بود و اقشار مختلف مردم در آن شرکت داشتند. الان کار به جایی رسیده است که اگر بچه‌های جنگ تاریخ جنگ را نگویند، دیگران می‌گویند.
ده‌نمکی در پایان با تاکید بر ویژگی‌های منحصر به فرد دفاع مقدس گفت: جنگ ۸ ساله ویژگی‌های منحصربه فرد بسیاری دارد اما اگر از زاویه فیزیکی هم نگاه کنیم جنگ‌های کلاسیک و مهم دنیا به نوعی دوقطبی بودند، مانند متفقین و متحدین در جنگ جهانی. در جنگ‌ها همواره پشت هر یک از طرفین یکی از قدرت‌ها بود اما در جنگ ما، همه دنیا در خدمت رژیم بعث بود. دلارهای آمریکا و اروپا و پول نفت اعراب، همه در برابر کشور ما بودند.
در همه جنگ‌ها، نقشه کشورمان همواره کوچک می‌شده است اما با وجود اینکه این جنگ از همه جنگ‌ها بزرگ‌تر بود ولی یک وجب از خاکمان هم کم نشد؛ آیندگان به این امر مباهات خواهند کرد. نکته دیگر اینکه جنگ ایران و عراق آخرین جنگ کلاسیکی بود که عنصر انسانی از عناصر تکنولوژیک و تجهیزات نظامی بر‌تر بود و حرف اول را می‌زد. شاید در دنیا دیگر هیچ وقت چنین جنگی درنگیرد. به خاطر همین وجوه انسانی، ایثار و شهادت، شهامت و خلاقیت‌ها همه در این جنگ قابل مطالعه هستند.
منبع: پیشکسوت
نظر شما :