چرا ۸۵ سالگی «اطلاعات» مهم است؟

۱

روزنامهٔ اطلاعات به عنوان قدیمی‌ترین روزنامه ایران یکشنبه ۱۹ تیر ۱۳۰۵ در دفتری در خیابان علاالدوله تهران و از سوی عباس مسعودی بنیان‌گذاری شد؛ اطلاعات که تا چند سال در صفحات و تیراژی محدود منتشر می‌شد، خیلی زود توانست پله‌های ترقی را یکی پس از دیگری طی کند تا حدی که بعد‌ها به شکل یکی از بزرگ‌ترین موسسات مطبوعاتی ایران و حتی منطقه در آمد. عباس مسعودی به عنوان یکی از فارغ‌التحصیلان دارالفنون که در عین حال زبان خارجه هم می‌دانست، با درک اهمیت و ضرورت انتشار یک نشریه روزانه برای جامعه ایران، کوشید در تمام سال‌های حیات و مدیریتش بر اطلاعات، این روزنامه را بر مداری بچرخاند که رویداد‌ها و اتفاقات مقطعی و زودگذر نتواند حیات نشریه را با مخاطره مواجه کرده و احیانا آن را به ورطه تعطیلی بکشاند.

۲

سخن از جامعه ایران است. جامعه‌ای که در زمان انتشار روزنامه اطلاعات، تعداد قابل توجهی از جمعیتش سوادی برای خواندن نداشتند و اگر هم داشتند چندان پیگیر اخبار و اطلاعات نبودند (البته بگذریم از فرهیختگانی که در‌‌ همان زمان هم به جد پیگیر اخبار بوده و هر دم به دنبال افزایش آگاهی بوده‌اند)؛ در چنین جامعه‌ای که امروز بعد از ۸۵ سال هنوز میانگین مطالعه در آن به روزی ۱۰ دقیقه هم نمی‌رسد و تیراژ مطبوعات هم اعداد و ارقامی تامل برانگیز را نشان می‌دهند، انتشار یک روزنامه در تمام طول این سال‌ها بی‌شک یک اتفاق است؛ در جامعه‌ای که فرهنگ شفاهی آن همواره بر فرهنگ مکتوبش چربیده است و نوشتن و خواندن اساسا یک فرع بر اصل بوده است، انتشار یک روزنامه در ۸۵ سال مدام، توانسته است ضمن افزایش آگاهی مردمان، فرهنگ مکتوب را هم تقویت کرده و جامعه را نه یک که چند سر و گردن بالا بکشد.

۳

مطبوعات در جامعه ایران عمری ناپایدار دارند: این یک قاعده است نه استثنا؛ این امر هم دلایل فراوانی دارد که محدودیت‌های دولتی و ممیزی تنها یکی از آنهاست. در تمام طول این سال‌ها از ۱۳۰۵ به اینطرف، تربیت نکردن مدیران مطبوعاتی که بتوانند یک روزنامه را به واقع مدیریت کنند و با مسائل و مشکلاتش کنار آیند، از یک طرف و انتشار روزنامه‌هایی که متاثر از یک موج زودگذر بودند و به هیچ عنوان نمی‌توان عنوان یک روزنامه را به آن‌ها داد از طرف دیگر، اجازه نداده است تا ما روزنامه‌هایی معتبر با بعدی ملی و حتی بین‌المللی داشته باشیم و روزنامه‌هایمان محدود شده‌اند به چند ماه یا حداکثر چند سال انتشار. البته یک عامل این موضوع نبود نهادهای مدنی در جامعه ایران بوده است که خود به خود بار وظایف این نهاد‌ها را به گردن روزنامه‌ها انداخته است. با تمام این اوصاف انتشار اطلاعاتی که فردا ۸۵ ساله می‌شود، در این شرایط و اوضاع، کاری بوده است به واقع خطیر و البته بزرگ.

۴

تربیت یک نسل روزنامه نگار هم از آن دسته کارهای بزرگی است که اطلاعات بخشی از آن را بر عهده داشته است؛ در تمام طول این سال‌ها و به ویژه در سال‌هایی که نه دانشگاهی برای تربیت روزنامه نگاران وجود داشت و نه محفلی آکادمیک، اطلاعات و کیهان کوشیدند تا با تربیت یک نسل روزنامه نگار، نه تنها به نیازهای خود در این حوزه پاسخ گویند، که نسل‌های بعد از خود را نیز از دانش آموخته شده توسط خود مطلع سازند و به تداوم آموزش‌های آکادمیک در کنار آموزش‌های تجربی تاکید ورزند.

***

روزنامه اطلاعات و ۸۵ سالگی‌اش امروز یک نماد است؛ نمادی برای همهٔ آنانی که به تداوم انتشار (البته نه به هر قیمت) و تنفس در هوایی می‌اندیشند که نیاز به پالایش دارد و این پالایش الزاما هزینه‌اش تعطیلی و توقیف نیست.

منبع: ضمیمه روزنامه شرق